Ο Πήτερ Μπρουκ και το θέατρο Bouffes du Nord

Το θέατρο Bouffes du Nord χτίστηκε από τον  Louis Marie Emile Lemenil, το 1876. Δημιουργήθηκε σε χώρο που επρόκειτο να γίνουν στρατώνες. Η πρώτη παράσταση στο θέατρο ήταν ένα θέαμα-επιθεώρηση, που δεν είχε επιτυχία. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Μ. Cheret συνειδητοποίησε πως το εγχείρημα αυτό ήταν αρκετά φιλόδοξο για να πετύχει και εγκατέλειψε τη θέση του λίγους μήνες αργότερα.
Από το 1876 ως το 1952 δεκάδες σκηνοθέτες προσπάθησαν να δώσουν ταυτότητα στο θέατρο και να το ισχυροποιήσουν στο θεατρικό τοπίο του Παρισιού. Ενδεικτικά αναφέρουμε τη διετία 1893-94 που ο Λύνιε Πο παρουσίασε έργα του Ίψεν και του Χάουπτμαν, αλλά και την σύντομη περίοδο που το θέατρο μετονομάστηκε σε θέατρο Moliere. Μέχρι το 1952 που το θέατρο έκλεισε επειδή δεν πληρούσε πλέον τους κανόνες ασφαλείας, παρουσιάστηκαν εκεί μουσικά θεάματα και μπουλβάρ.[1]

Η χρυσή περίοδος του Bouffes du Nord ήρθε 22 χρόνια αργότερα, όταν ο Πήτερ Μπρουκ έκανε το θέατρο βάση για την επίτευξη των καλλιτεχνικών του οραμάτων. Έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον όσα αναφέρει ο ίδιος ο σκηνοθέτης για την πρώτη επαφή με τον χώρο και για τα στάδια μέχρι την παρουσίαση του πρώτου έργου. Ο Μπρουκ γράφει: "Τρία χρόνια ταξίδια και εμπειρίες μας έμαθαν —με επώδυνο τρόπο— ποιος είναι ο κατάλληλος και ποιος ο ακατάλληλος χώρος. Μια μέρα, η Μισελίν Ροζάν μου είπε: "Πίσω από το σταθμό του βορρά, υπάρχει ένα θέατρο ξεχασμένο από όλους. Με έχουν βεβαιώσει ότι βρίσκεται ακόμα εκεί. Πάμε να το δούμε;" Έτσι λοιπόν, μπήκαμε σε ένα αυτοκίνητο και φτάσαμε στον χώρο του υποτιθέμενου θεάτρου. Τίποτα δεν υπήρχε. Μονάχα μια καφετέρια, ένα κατάστημα και μια πρόσοψη κτιρίου, με πολλά παράθυρα, τυπικό δείγμα του 19ου αιώνα. Ωστόσο, στον τοίχο ένα χαρτόνι σκέπαζε, μετά βίας, ένα άνοιγμα. Το τραβήξαμε και αγκομαχώντας συρθήκαμε μέσα από μια σκονισμένη σήραγγα, για να ανακαλύψουμε ένα χώρο σαθρό, απανθρακωμένο, κατεστραμμένο από τη βροχή και το χαλάζι, έναν χώρο εξαίσιο, ανθρώπινο και λαμπερό, έναν χώρο απίστευτο: το Bouffes du Nord.
Είχαμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε δύο λύσεις: είτε να διατηρήσουμε το θέατρο όπως ακριβώς ήταν, δηλαδή να μην εξαφανίσουμε ούτε ένα χνάρι από τα εκατό χρόνια ζωής του, είτε να αναστήσουμε και να ανακαινίσουμε τον χώρο, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Μας συμβούλεψαν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο. Κάποιος, μάλιστα, υπάλληλος του υπουργείου, ισχυρίστηκε ότι θα χρειαζόμασταν τουλάχιστον δύο χρόνια, μόνο για να εξασφαλίσουμε τα χρήματα και τις απαραίτητες άδειες. Η Μισελίν αρνήθηκε να αποδεχτεί τη λογική τους και εξέλαβε την κατάσταση ως μία πρόκληση. Έξι μήνες αργότερα εγκαινιάζαμε το θέατρο, με τον Τίμωνα τον Αθηναίο του Σαίξπηρ.
Περάσαμε ένα βερνίκι τις παλιές ξύλινες θέσεις του εξώστη, γεγονός που εξανάγκασε κάποιους, στις πρώτες παραστάσεις, να παραμείνουν —στην κυριολεξία— κολλημένοι στις θέσεις τους!

[...] Ευτυχώς, τα χειροκροτήματα ήταν πολλά. Για την ακρίβεια έγιναν η αιτία να κατεδαφιστεί ο χώρος, μια που ολόκληρα κομμάτια από τον γύψινο διάκοσμο αποκολλήθηκαν εξαιτίας των κραδασμών και κατέρρευσαν στα κεφάλια, σχεδόν, των θεατών. Έκτοτε η οροφή καθαρίστηκε, όμως η ποιότητα της ακουστικής παραμένει καταπληκτική.
Η Μισελίν κι εγώ, από κοινού, αποφασίσαμε να υιοθετήσουμε μια πολιτική: ένα θέατρο πρέπει να είναι απλό, ανοιχτό και φιλόξενο. Οι αριθμημένες θέσεις πρέπει να καταργηθούν. Η τιμή του εισιτηρίου πρέπει να είναι αρκετά χαμηλή, η μισή ή το ένα τέταρτο του εισιτηρίου των θεάτρων του μπουλβάρ. Το θέατρο πρέπει να είναι προσιτό στους ανθρώπους των απομακρυσμένων προαστίων και στις οικογένειες εκείνες, που τα εισιτήρια τεσσάρων ή πέντε ατόμων θα αποτελούσαν εμπόδιο ανυπέρβλητο· για το λόγο αυτό αποφασίσαμε να οργανώσουμε τις απογευματινές του Σαββάτου, με τιμές πιο χαμηλές. Επιλέξαμε, ακόμα, να παραχωρήσουμε στον εαυτό μας το δικαίωμα να κλείνουμε το θέατρο, όποτε εμείς κρίναμε ότι αυτό ήταν εφικτό, και να δίνουμε παραστάσεις δωρεάν, για τους κατοίκους της γειτονιάς.[2]

[1] http://www.bouffesdunord.com/en/about-us
[2] Πήτερ Μπρουκ, Ένας άλλος κόσμος: σαράντα χρόνια θεατρικής αναζήτησης 1947-1987, μετ. Ελένη Καραμπέτσου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2006, σ. 240-242.

Related Items ΜΑΚΕΤΑ ΠΗΤΕΡ ΜΠΡΟΥΚ