Στιγμές ελληνικής ιστορίας με οδηγό την επιθεώρηση
Έλα απόψε... στου Μελά, σε σκηνοθεσία Γιάννη Καλατζόπουλου, στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά.
Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος εγκαινίασε τη θερινή του σκηνή, στο χώρο του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά, με την επιθεώρηση Έλα απόψε... στου Μελά. Πρόκειται για μια σταχυολόγηση επιθεωρησιακών νούμερων από παραστάσεις που έχουν γραφτεί στην θεατρική ιστορία. Ξεκινώντας από την πρώτη επιθεώρηση, το Λίγο από όλα του Μίκιου Λάμπρου, το 1894 και φτάνοντας μέχρι σύγχρονα κείμενα γραμμένα από τον Λάκη Λαζόπουλο και την Άννα Παναγιωτοπούλου.
Η επιθεώρηση —είδος δύσκολο για τον ηθοποιό, αφού τον φέρνει "αντιμέτωπο" με το κοινό— αναπτύχθηκε, άκμασε και τελικά, σε μεγάλο βαθμό, παρήκμασε, αφού πρώτα πρόσφερε σημαντικές στιγμές ψυχαγωγίας που ταυτίστηκαν και με την ιστορική διαδρομή της χώρας. Αυτή ακριβώς η πορεία του θεατρικού αυτού είδους παρουσιάζεται στην συγκεκριμένη παράσταση του Κρατικού θεάτρου. Ο Ιάσων Τριανταφυλλίδης διάλεξε μια σειρά ιστορικών νούμερων γραμμένα από σημαντικούς επιθεωρησιογράφους και ερμηνευμένα από τους μύθους του ελληνικού θεάτρου (Βασιλειάδου, Αυλωνίτη, Ρίζο, Νέζερ κ.α) και τα διάνθισε με τραγούδια-ύμνους του ελληνικού ρεπερτορίου, από το Καλέ πατώνεις του Αττίκ και το Εγώ είμαι η νέα γυναίκα του Σακελλαρίδη μέχρι την Όμορφη πόλη του Θεοδωράκη και την Μαύρη Φορντ του Χατζιδάκι. Αυτό το εντυπωσιακό υλικό είναι η πρώτη ύλη αυτής της παράστασης που έχει και εξαιρετικό θεατρολογικό ενδιαφέρον, αλλά και αρκετές στιγμές καθαρής ψυχαγωγίας, διανθισμένης με εικόνες ατόφιας συγκίνησης. Πιο συγκεκριμένα ο θεατής έχει την ευκαιρία να δει επί σκηνής τον Γιάννη Αγροικογιάννη, έναν από τους πρώτους χαρακτήρες της ελληνικής επιθεώρησης. Πρόκειται για έναν επαρχιώτη που φτάνει στην Αθήνα και θαμπώνεται από αυτά που συναντά. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στιγμιότυπα από επιθεωρήσεις κατά τη διάρκεια των Α' Βαλκανικών πολέμων και λίγο αργότερα η εμβληματική παρουσία της Σοφίας Βέμπο στην επιθεώρηση κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου πολέμου. Άνθηση παρουσιάζει το είδος και στα χρόνια της χούντας. Το χαρακτηριστικό τραγούδι του Λουκιανού Κηλαηδόνη από την επιθεώρηση Κι εσύ χτενίζεσαι του Ελεύθερου Θεάτρου, είναι από τα πιο ευφρόσυνα αποσπάσματα στην επιθεώρηση. Επιχειρώντας να ταξινομήσουμε θεματικά τα κείμενα της παράστασης, προκύπτουν δύο μεγάλες κατηγορίες: από τη μια η κρίση που ήταν παρούσα σε αρκετές περιόδους (από το "Δυστυχώς επτωχεύσαμεν" του Χαριλάου Τρικούπη, μέχρι την σημερινή σκληρή δοκιμασία των πολιτών της χώρας) και από την άλλη είναι οι κατακτήσεις που πετυχαίνουν οι άνθρωποι (και κυρίως οι γυναίκες) στο πέρασμα των χρόνων (ψήφος των γυναικών, γυναικεία χειραφέτηση, αλλαγή στο ντύσιμο και στη συμπεριφορά, κάπνισμα).
Ο Γιάννης Καλατζόπουλος, έχοντας στη διάθεση του όλο αυτό το υλικό, έστησε ένα θέαμα πληθωρικό, με ρυθμό, που ισορροπεί ανάμεσα στις κωμικές και στις νοσταλγικές στιγμές. Βρήκα εξαιρετικά εύστοχο το εύρημα των προβολών στους μισογκρεμισμένους τοίχους του στρατώνα που αποτελεί το φυσικό φόντο στο πίσω μέρος του σκηνικού. Από τον τεράστιο τοίχο του κτιρίου περνούν στιγμές από τα επίκαιρα της εποχής, και μεγάλες μορφές της επιθεώρησης και της ιστορίας του τόπου. (βίντεο Γιάννης Πειραλής). Δημιουργείται έτσι ένα πλέγμα σύνδεσης ανάμεσα στην παράσταση και στον ιδιαίτερο χώρο που την φιλοξενεί. Ο χώρος ενός στρατοπέδου —ουσιαστικά ένας μη τόπος, όπου συσσωρεύονται οι στιγμές και οι ιστορίες ζωής ετερόκλητων χαρακτήρων που πέρασαν για ένα διάστημα από εκεί— συνδέεται με ένα είδος που βασίζεται στην παρουσία επί σκηνής ενός χαρακτήρα που ξεδιπλώνει την ιστορία του και τη ζωή του.
Ο Γιάννης Μετζικώφ δημιούργησε ένα χρωματιστό μωσαϊκό κοστουμιών που διατρέχει χρόνους και εποχές και έφερε επί σκηνής το απαραίτητο στυλ "στρας, φτερά και πούπουλα" στην έναρξη αλλά και στην αποθέωση του φινάλε, που είναι σήμα κατατεθέν της επιθεώρησης.
Ο χορογράφος Δημήτρης Παπάζογλου, με τεράστια εμπειρία στο είδος, επιμελήθηκε την κίνηση των ηθοποιών στα νούμερα τους και τις εντυπωσιακές χορογραφίες στις σκηνές συνόλου. Χορογραφίες που αν και στερούνται πρωτοτυπίας, παραπέμπουν στην παλιά, κλασική επιθεώρηση και ταιριάζουν, επομένως, με το κλίμα της αναβίωσης που διατρέχει το εγχείρημα αυτού του ανεβάσματος.
Ισχυρό ατού της παράστασης η ζωντανή μουσική και η έλλειψη playback στην εκτέλεση των τραγουδιών. Ένα στοιχείο που οδήγησε στην σταδιακή παρακμή της επιθεώρησης ήταν η απομάκρυνση των ζωντανών ορχηστρών, η ηχογραφημένη μουσική και το playback. Τα πρωτότυπα μουσικά κομμάτια της παράστασης έγραψε ο Κώστας Βόμβολος.
Οι τριάντα ηθοποιοί της παράστασης παίζουν, χορεύουν και τραγουδούν δημιουργώντας ένα αρμονικό σύνολο και ένα θεατρικό πλαίσιο που ξεφεύγει από τον ρεαλισμό και φλερτάρει με το ονειρικό, τη νοσταλγία, τη συγκίνηση. Απομονώνοντας κάποιες στιγμές από τις αρκετές ενδιαφέρουσες εικόνες, αξίζει να αναφερθεί η εξαιρετική σκηνική ευφράδεια των νεαρών Χρήστου Παπαδημητρίου και Εύης Σαρμή που έχουν τους ρόλους των κομπέρ, που δίνουν σημαντικές πληροφορίες καθώς το έργο διατρέχει τις δεκαετίες. Η Κατερίνα Γιαμαλή ερμηνεύει εξαιρετικά την Όμορφη πόλη, όπως και η Φωτεινή Μπαξεβάνη το Εγώ είμαι η νέα γυναίκα. Η Ιφιγένεια Δεληγιαννίδου ζωντανεύει επί σκηνής ένα νούμερο του Μποστ με την "Ανεργίτσα" και τον "Πειναλέοντα" και ο Τάσος Πεζιρκιανίδης, με το ιδιαίτερο σκηνικό γκελ που διαθέτει, κλέβει τις εντυπώσεις στο σπαρταριστό, θρυλικό, πλέον, νούμερο του Λάκη Λαζόπουλου με τον γιατρό Μπιρτζιμπιλίδη και την συμπεθερούλα!
Με επιφυλακτική διάθεση ξεκίνησα για να πάω στο θέατρο, με εντελώς διαφορετική διάθεση έφυγα. Οι συντηρητικές επιλογές στο ρεπερτόριο του Κρατικού θεάτρου τα τελευταία χρόνια, και η "παρελθοντολάγνα", ρετρό διάθεση, προδιαθέτουν πως θα δούμε για ακόμη μια φορά κάτι χιλιοπαιγμένο και χιλιοανεβασμένο. Κι όμως η άποψη αυτή καταρρίπτεται στην συγκεκριμένη περίπτωση. Μια αξιόλογη θεατρική πρόταση σε έναν ενδιαφέροντα μη θεατρικό χώρο, που θα πρέπει να μετατραπεί σε μόνιμη καλοκαιρινή θεατρική σκηνή.
Η επιθεώρηση —είδος δύσκολο για τον ηθοποιό, αφού τον φέρνει "αντιμέτωπο" με το κοινό— αναπτύχθηκε, άκμασε και τελικά, σε μεγάλο βαθμό, παρήκμασε, αφού πρώτα πρόσφερε σημαντικές στιγμές ψυχαγωγίας που ταυτίστηκαν και με την ιστορική διαδρομή της χώρας. Αυτή ακριβώς η πορεία του θεατρικού αυτού είδους παρουσιάζεται στην συγκεκριμένη παράσταση του Κρατικού θεάτρου. Ο Ιάσων Τριανταφυλλίδης διάλεξε μια σειρά ιστορικών νούμερων γραμμένα από σημαντικούς επιθεωρησιογράφους και ερμηνευμένα από τους μύθους του ελληνικού θεάτρου (Βασιλειάδου, Αυλωνίτη, Ρίζο, Νέζερ κ.α) και τα διάνθισε με τραγούδια-ύμνους του ελληνικού ρεπερτορίου, από το Καλέ πατώνεις του Αττίκ και το Εγώ είμαι η νέα γυναίκα του Σακελλαρίδη μέχρι την Όμορφη πόλη του Θεοδωράκη και την Μαύρη Φορντ του Χατζιδάκι. Αυτό το εντυπωσιακό υλικό είναι η πρώτη ύλη αυτής της παράστασης που έχει και εξαιρετικό θεατρολογικό ενδιαφέρον, αλλά και αρκετές στιγμές καθαρής ψυχαγωγίας, διανθισμένης με εικόνες ατόφιας συγκίνησης. Πιο συγκεκριμένα ο θεατής έχει την ευκαιρία να δει επί σκηνής τον Γιάννη Αγροικογιάννη, έναν από τους πρώτους χαρακτήρες της ελληνικής επιθεώρησης. Πρόκειται για έναν επαρχιώτη που φτάνει στην Αθήνα και θαμπώνεται από αυτά που συναντά. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στιγμιότυπα από επιθεωρήσεις κατά τη διάρκεια των Α' Βαλκανικών πολέμων και λίγο αργότερα η εμβληματική παρουσία της Σοφίας Βέμπο στην επιθεώρηση κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου πολέμου. Άνθηση παρουσιάζει το είδος και στα χρόνια της χούντας. Το χαρακτηριστικό τραγούδι του Λουκιανού Κηλαηδόνη από την επιθεώρηση Κι εσύ χτενίζεσαι του Ελεύθερου Θεάτρου, είναι από τα πιο ευφρόσυνα αποσπάσματα στην επιθεώρηση. Επιχειρώντας να ταξινομήσουμε θεματικά τα κείμενα της παράστασης, προκύπτουν δύο μεγάλες κατηγορίες: από τη μια η κρίση που ήταν παρούσα σε αρκετές περιόδους (από το "Δυστυχώς επτωχεύσαμεν" του Χαριλάου Τρικούπη, μέχρι την σημερινή σκληρή δοκιμασία των πολιτών της χώρας) και από την άλλη είναι οι κατακτήσεις που πετυχαίνουν οι άνθρωποι (και κυρίως οι γυναίκες) στο πέρασμα των χρόνων (ψήφος των γυναικών, γυναικεία χειραφέτηση, αλλαγή στο ντύσιμο και στη συμπεριφορά, κάπνισμα).
Ο Γιάννης Καλατζόπουλος, έχοντας στη διάθεση του όλο αυτό το υλικό, έστησε ένα θέαμα πληθωρικό, με ρυθμό, που ισορροπεί ανάμεσα στις κωμικές και στις νοσταλγικές στιγμές. Βρήκα εξαιρετικά εύστοχο το εύρημα των προβολών στους μισογκρεμισμένους τοίχους του στρατώνα που αποτελεί το φυσικό φόντο στο πίσω μέρος του σκηνικού. Από τον τεράστιο τοίχο του κτιρίου περνούν στιγμές από τα επίκαιρα της εποχής, και μεγάλες μορφές της επιθεώρησης και της ιστορίας του τόπου. (βίντεο Γιάννης Πειραλής). Δημιουργείται έτσι ένα πλέγμα σύνδεσης ανάμεσα στην παράσταση και στον ιδιαίτερο χώρο που την φιλοξενεί. Ο χώρος ενός στρατοπέδου —ουσιαστικά ένας μη τόπος, όπου συσσωρεύονται οι στιγμές και οι ιστορίες ζωής ετερόκλητων χαρακτήρων που πέρασαν για ένα διάστημα από εκεί— συνδέεται με ένα είδος που βασίζεται στην παρουσία επί σκηνής ενός χαρακτήρα που ξεδιπλώνει την ιστορία του και τη ζωή του.
Ο Γιάννης Μετζικώφ δημιούργησε ένα χρωματιστό μωσαϊκό κοστουμιών που διατρέχει χρόνους και εποχές και έφερε επί σκηνής το απαραίτητο στυλ "στρας, φτερά και πούπουλα" στην έναρξη αλλά και στην αποθέωση του φινάλε, που είναι σήμα κατατεθέν της επιθεώρησης.
Ο χορογράφος Δημήτρης Παπάζογλου, με τεράστια εμπειρία στο είδος, επιμελήθηκε την κίνηση των ηθοποιών στα νούμερα τους και τις εντυπωσιακές χορογραφίες στις σκηνές συνόλου. Χορογραφίες που αν και στερούνται πρωτοτυπίας, παραπέμπουν στην παλιά, κλασική επιθεώρηση και ταιριάζουν, επομένως, με το κλίμα της αναβίωσης που διατρέχει το εγχείρημα αυτού του ανεβάσματος.
Ισχυρό ατού της παράστασης η ζωντανή μουσική και η έλλειψη playback στην εκτέλεση των τραγουδιών. Ένα στοιχείο που οδήγησε στην σταδιακή παρακμή της επιθεώρησης ήταν η απομάκρυνση των ζωντανών ορχηστρών, η ηχογραφημένη μουσική και το playback. Τα πρωτότυπα μουσικά κομμάτια της παράστασης έγραψε ο Κώστας Βόμβολος.
Οι τριάντα ηθοποιοί της παράστασης παίζουν, χορεύουν και τραγουδούν δημιουργώντας ένα αρμονικό σύνολο και ένα θεατρικό πλαίσιο που ξεφεύγει από τον ρεαλισμό και φλερτάρει με το ονειρικό, τη νοσταλγία, τη συγκίνηση. Απομονώνοντας κάποιες στιγμές από τις αρκετές ενδιαφέρουσες εικόνες, αξίζει να αναφερθεί η εξαιρετική σκηνική ευφράδεια των νεαρών Χρήστου Παπαδημητρίου και Εύης Σαρμή που έχουν τους ρόλους των κομπέρ, που δίνουν σημαντικές πληροφορίες καθώς το έργο διατρέχει τις δεκαετίες. Η Κατερίνα Γιαμαλή ερμηνεύει εξαιρετικά την Όμορφη πόλη, όπως και η Φωτεινή Μπαξεβάνη το Εγώ είμαι η νέα γυναίκα. Η Ιφιγένεια Δεληγιαννίδου ζωντανεύει επί σκηνής ένα νούμερο του Μποστ με την "Ανεργίτσα" και τον "Πειναλέοντα" και ο Τάσος Πεζιρκιανίδης, με το ιδιαίτερο σκηνικό γκελ που διαθέτει, κλέβει τις εντυπώσεις στο σπαρταριστό, θρυλικό, πλέον, νούμερο του Λάκη Λαζόπουλου με τον γιατρό Μπιρτζιμπιλίδη και την συμπεθερούλα!
Με επιφυλακτική διάθεση ξεκίνησα για να πάω στο θέατρο, με εντελώς διαφορετική διάθεση έφυγα. Οι συντηρητικές επιλογές στο ρεπερτόριο του Κρατικού θεάτρου τα τελευταία χρόνια, και η "παρελθοντολάγνα", ρετρό διάθεση, προδιαθέτουν πως θα δούμε για ακόμη μια φορά κάτι χιλιοπαιγμένο και χιλιοανεβασμένο. Κι όμως η άποψη αυτή καταρρίπτεται στην συγκεκριμένη περίπτωση. Μια αξιόλογη θεατρική πρόταση σε έναν ενδιαφέροντα μη θεατρικό χώρο, που θα πρέπει να μετατραπεί σε μόνιμη καλοκαιρινή θεατρική σκηνή.
Κορνήλιος Ρουσάκης
0 comments: