Όροι συμβολαίου ή θηλιά στο λαιμό;
Όροι συμβολαίου του Μάικ Μπάρτλετ, από το Κέντρο Θεατρικής Έρευνας Θεσσαλονίκης, στο θέατρο Άνετον.
Μια σκάλα που σχηματίζεται από κουτιά από πλέξιγκλας δεσπόζει στη σκηνή. Αυτή τη σκάλα πρέπει να ανέβει η Έμμα για να φτάσει στην επιτυχία, να επιβιώσει και να ανελιχθεί στην εργασιακή κλίμακα μέσα στην εταιρεία που εργάζεται. Τα πράγματα όμως δεν είναι απλά. Υπάρχουν οι όροι συμβολαίου. Στο ομότιτλο έργο του 32χρονου βρετανού Μάικ Μπάρτλετ, μέσα από μια σειρά σύντομων συναντήσεων ανάμεσα στην προσωπάρχη της εταιρείας και στη νεαρή υπάλληλο του τμήματος πωλήσεων, απεικονίζεται με σκληρό και γλαφυρό τρόπο η προσπάθεια ενός συστήματος να δημιουργήσει εργαζομένους-ρομπότ και να εισέλθει στα μονοπάτια της ιδιωτικής τους ζωής με στόχο να αποτρέψει οποιαδήποτε δημιουργία προσωπικής σχέσης ανάμεσα στους συναδέλφους. Πως μπορεί να αποτραπεί κάτι τέτοιο όταν οι σύγχρονες εργασιακές συνθήκες απαιτούν εξαντλητικά ωράρια και έλλειψη χρόνου για να γνωρίσεις άλλους ανθρώπους.
Στο έργο του Μπάρτλετ —που είναι γραμμένο το 2007— αποτυπώνεται η πορεία μιας υπαλλήλου που δεν μπόρεσε να τηρήσει τους όρους ενός συμβολαίου το οποίο απαιτεί από τους εργαζομένους να μη συνάπτουν καμία σεξουαλική σχέση με συναδέλφους της, προς την καταρράκωση. Στη συγκεκριμένη εταιρεία η ερωτική σχέση ορίζεται με τη λέξη "ρομαντική", που επαναλαμβάνεται συχνά από την προσωπάρχη, δίνοντας ακόμα πιο έντονο, σαρκαστικό περιεχόμενο, αφού ο ρομαντισμός αντιπαραβάλλεται αυτόματα με τη σκληρότητα που υπάρχει στο συγκεκριμένο (μόνο;) εργασιακό περιβάλλον. Η Εμμα ερωτεύεται έναν συνάδελφο της, τον Ντάρεν, κάνει ένα παιδί μαζί του και οδηγείται στο χωρισμό εκβιαστικά, αφού πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στη δουλειά της ή στον Ντάρεν.
Η Λήδα Μπατσή που σκηνοθέτησε το έργο χειρίστηκε άψογα ένα ζωντανό υλικό, ένα κείμενο με βάθος και ουσία. Έχοντας στα χέρια της το κείμενο που φωτίζει τη βιαιότητα του σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος, με πινελιές έντονου σαρκαστικού χιούμορ, αλλά και την εξαιρετική, εύστοχη μετάφραση με τον παλλόμενο λόγο, της Χριστίνας Μπάμπου-Παγκουρέλη, δημιούργησε μια παράσταση που έχει ενδιαφέροντα σκηνοθετικά ευρύματα και εισάγει το θεατή από την αρχή σε μια θεατρική συνθήκη που αφορά τους πάντες. Οι δυο γυναίκες, παρά τη διαφορά θέσης στην εργασιακή κλίμακα, είναι ντυμένες με τα ίδια ρούχα, κάνουν ακριβώς τις ίδιες μηχανικές κινήσεις, μοιάζουν φυσιογνωμικά. Κι όμως είναι τόσο διαφορετικές. Η ζωή της Έμμα μπαίνει σε ένα μικροσκόπιο, ελέγχεται λεπτομερώς, ενώ η προσωπάρχης είναι μια απροσδιόριστη παρουσία (δεν γνωρίζουμε ούτε το όνομα της!). Εύστοχη και λειτουργική η σκηνοθετική άποψη που θέλει τις δύο γυναίκες να μην έχουν καμία άμεση οπτική επαφή στη διάρκεια της παράστασης, καθώς αναδεικνύεται το απρόσωπο που κυριαρχεί στη σχέση τους. Συνδιαλέγονται μέσω ενδοεπικοινωνίας. Δεν ανταλλάσουν παρά μόνο ελάχιστα βλέμματα λίγο πριν το τέλος κι αυτό κάνει το ψυχρό κλίμα του εργασιακού περιβάλλοντος να φτάνει στην πλατεία ακόμη ψυχρότερο.
Είναι ένα εργασιακό περιβάλλον που λειτουργεί σαν ένας Μεγάλος Αδελφός, που λειτουργεί ελέγχωντας τις κινήσεις των εργαζομένων και ζητώντας αναφορά για τις κινήσεις εντός και εκτός εταιρείας, εφόσον αυτές σχετίζονται με άλλους εργαζομένους. Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος με τον οποίο η προσωπάρχης διαβάζει αναφορές για την ερωτική ζωή του Ντάρεν και της Έμμα, σαν να πρόκειται απλά για την κατάσταση μισθοδοσίας. Υπάρχει ένα κοινωνικό και ευρύτερα πολιτικό μήνυμα που εξάγεται παρακολουθώντας την παράσταση: μέσα από μια ανελέητη πίεση και παραβίαση της ιδιωτικότητας σε οδηγούμε στην τρέλλα, στην παράνοια, αλλά θα φροντίσουμε εμείς να σε θεραπεύσουμε επειδή πιστεύουμε στις ικανότητες σου και σε θέλουμε κοντά μας.
Η διαφορά ανάμεσα στις δυο γυναίκες αποτυπώνεται εύστοχα μέσα από τις ερμηνείες των δυο ηθοποιών. Η Ιωάννα Λαμνή ως ψυχρή, άκαμπτη προσωπάρχης που ακολουθεί πιστά αυτό που ορίζουν οι κανόνες και οι συμβάσεις, και η Ελένη Κοτσώνα, στο ρόλο της Έμμα, που αποτυπώνει μέσα από την κίνηση και τη στάση του σώματος αλλά και την εκφορά του λόγου τη μεταβολή αυτής της γυναίκας από ενθουσιώδη υπάλληλο που θέλει να προσφέρει, σε ψυχικό ράκος, δίνουν δύο εξαιρετικές, ολοκληρωμένες ερμηνείες, με υποκριτικό μέτρο από την αρχή μέχρι το τέλος. Υπάρχει σκηνική χημεία και επικοινωνία σε αυτό το υποκριτικό μπραντεφέρ, που μοιάζει να έχει από την αρχή νικητή, αφού ο αντίπαλος της Έμμα είναι ανίκητος.
Το "έξυπνο" σκηνικό με τους κύβους που μετατρέπεται από σκάλα που οδηγεί στην επιτυχία, σε γραφεία που χρησιμοποιούν οι δύο γυναίκες, δημιούργησε η Νατάσα Ζηβανού. Μέσα στο σύγχρονο κλίμα οι μουσικές με τις ηλεκτρικές πινελιές που συνέθεσαν η Θέμιδα Βελένη και ο Δημήτρης Δαλέζης και οι φωτισμοί που κινούνται ανάμεσα στο ψυχρό και στο θερμό —που συμβαδίζει με την αντίθεση στον ψυχισμό των δύο γυναικών— που σχεδίασε ο Πέτρος Ζηβανός.
Όροι συμβολαίου του Μάικ Μπάρτλετ, από το Κέντρο Θεατρικής Έρευνας Θεσσαλονίκης, στο θέατρο Άνετον.
Στο έργο του Μπάρτλετ —που είναι γραμμένο το 2007— αποτυπώνεται η πορεία μιας υπαλλήλου που δεν μπόρεσε να τηρήσει τους όρους ενός συμβολαίου το οποίο απαιτεί από τους εργαζομένους να μη συνάπτουν καμία σεξουαλική σχέση με συναδέλφους της, προς την καταρράκωση. Στη συγκεκριμένη εταιρεία η ερωτική σχέση ορίζεται με τη λέξη "ρομαντική", που επαναλαμβάνεται συχνά από την προσωπάρχη, δίνοντας ακόμα πιο έντονο, σαρκαστικό περιεχόμενο, αφού ο ρομαντισμός αντιπαραβάλλεται αυτόματα με τη σκληρότητα που υπάρχει στο συγκεκριμένο (μόνο;) εργασιακό περιβάλλον. Η Εμμα ερωτεύεται έναν συνάδελφο της, τον Ντάρεν, κάνει ένα παιδί μαζί του και οδηγείται στο χωρισμό εκβιαστικά, αφού πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στη δουλειά της ή στον Ντάρεν.
Η Λήδα Μπατσή που σκηνοθέτησε το έργο χειρίστηκε άψογα ένα ζωντανό υλικό, ένα κείμενο με βάθος και ουσία. Έχοντας στα χέρια της το κείμενο που φωτίζει τη βιαιότητα του σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος, με πινελιές έντονου σαρκαστικού χιούμορ, αλλά και την εξαιρετική, εύστοχη μετάφραση με τον παλλόμενο λόγο, της Χριστίνας Μπάμπου-Παγκουρέλη, δημιούργησε μια παράσταση που έχει ενδιαφέροντα σκηνοθετικά ευρύματα και εισάγει το θεατή από την αρχή σε μια θεατρική συνθήκη που αφορά τους πάντες. Οι δυο γυναίκες, παρά τη διαφορά θέσης στην εργασιακή κλίμακα, είναι ντυμένες με τα ίδια ρούχα, κάνουν ακριβώς τις ίδιες μηχανικές κινήσεις, μοιάζουν φυσιογνωμικά. Κι όμως είναι τόσο διαφορετικές. Η ζωή της Έμμα μπαίνει σε ένα μικροσκόπιο, ελέγχεται λεπτομερώς, ενώ η προσωπάρχης είναι μια απροσδιόριστη παρουσία (δεν γνωρίζουμε ούτε το όνομα της!). Εύστοχη και λειτουργική η σκηνοθετική άποψη που θέλει τις δύο γυναίκες να μην έχουν καμία άμεση οπτική επαφή στη διάρκεια της παράστασης, καθώς αναδεικνύεται το απρόσωπο που κυριαρχεί στη σχέση τους. Συνδιαλέγονται μέσω ενδοεπικοινωνίας. Δεν ανταλλάσουν παρά μόνο ελάχιστα βλέμματα λίγο πριν το τέλος κι αυτό κάνει το ψυχρό κλίμα του εργασιακού περιβάλλοντος να φτάνει στην πλατεία ακόμη ψυχρότερο.
Είναι ένα εργασιακό περιβάλλον που λειτουργεί σαν ένας Μεγάλος Αδελφός, που λειτουργεί ελέγχωντας τις κινήσεις των εργαζομένων και ζητώντας αναφορά για τις κινήσεις εντός και εκτός εταιρείας, εφόσον αυτές σχετίζονται με άλλους εργαζομένους. Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος με τον οποίο η προσωπάρχης διαβάζει αναφορές για την ερωτική ζωή του Ντάρεν και της Έμμα, σαν να πρόκειται απλά για την κατάσταση μισθοδοσίας. Υπάρχει ένα κοινωνικό και ευρύτερα πολιτικό μήνυμα που εξάγεται παρακολουθώντας την παράσταση: μέσα από μια ανελέητη πίεση και παραβίαση της ιδιωτικότητας σε οδηγούμε στην τρέλλα, στην παράνοια, αλλά θα φροντίσουμε εμείς να σε θεραπεύσουμε επειδή πιστεύουμε στις ικανότητες σου και σε θέλουμε κοντά μας.
Η διαφορά ανάμεσα στις δυο γυναίκες αποτυπώνεται εύστοχα μέσα από τις ερμηνείες των δυο ηθοποιών. Η Ιωάννα Λαμνή ως ψυχρή, άκαμπτη προσωπάρχης που ακολουθεί πιστά αυτό που ορίζουν οι κανόνες και οι συμβάσεις, και η Ελένη Κοτσώνα, στο ρόλο της Έμμα, που αποτυπώνει μέσα από την κίνηση και τη στάση του σώματος αλλά και την εκφορά του λόγου τη μεταβολή αυτής της γυναίκας από ενθουσιώδη υπάλληλο που θέλει να προσφέρει, σε ψυχικό ράκος, δίνουν δύο εξαιρετικές, ολοκληρωμένες ερμηνείες, με υποκριτικό μέτρο από την αρχή μέχρι το τέλος. Υπάρχει σκηνική χημεία και επικοινωνία σε αυτό το υποκριτικό μπραντεφέρ, που μοιάζει να έχει από την αρχή νικητή, αφού ο αντίπαλος της Έμμα είναι ανίκητος.
Το "έξυπνο" σκηνικό με τους κύβους που μετατρέπεται από σκάλα που οδηγεί στην επιτυχία, σε γραφεία που χρησιμοποιούν οι δύο γυναίκες, δημιούργησε η Νατάσα Ζηβανού. Μέσα στο σύγχρονο κλίμα οι μουσικές με τις ηλεκτρικές πινελιές που συνέθεσαν η Θέμιδα Βελένη και ο Δημήτρης Δαλέζης και οι φωτισμοί που κινούνται ανάμεσα στο ψυχρό και στο θερμό —που συμβαδίζει με την αντίθεση στον ψυχισμό των δύο γυναικών— που σχεδίασε ο Πέτρος Ζηβανός.
Κορνήλιος Ρουσάκης
0 comments: