(21-10-2017)Γράφει ο Κορνήλιος Ρουσάκης
"Μαύρο χιόνι-Το ημερολόγιο ενός μακαρίτη" (βασισμένο στο "Θεατρικό μυθιστόρημα" του Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ), σε σκηνοθεσία Κώστα Φιλίππογλου.
Στο ημιτελές ημι-αυτοβιογραφικό "Θεατρικό μυθιστόρημα" του, ο Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ αναρωτιέται σχετικά με την κυριότητα του καλλιτεχνικού έργου. Σε ποιον ανήκει ένα έργο μόλις φύγει από τα χέρια του δημιουργού του; Ο βασικός χαρακτήρας του έργου του, ο νεαρός συγγραφέας Σεργκέι Λεόντιεβιτς Μαξούντοφ -ένας αντιήρωας και μελλοντικός αυτόχειρας- προσπαθεί να προσπεράσει τις συμπληγάδες των ρωσικών λογοτεχνικών κύκλων (αρχικά) και του ρωσικού θεατρικού κόσμου (στη συνέχεια), στοχεύοντας στην ανάδειξη του πρωτόλειου συγγραφικού του πονήματος. Έχοντας ως προμετωπίδα του έργου του τη φράση "Οι νεκροί θα κριθούν για τα έργα τους", έρχεται αντιμέτωπος με τη μακρά λίστα των υποχρεώσεων του δημιουργού και τα ελάχιστα, σχεδόν αμελητέα δικαιώματα του. Και πελαγώνει. Απελπίζεται. Φλερτάρει διαρκώς με την ιδέα ενός όπλου, που συχνά πυκνά περνάει από τα χέρια του.
Ο Μπουλγκάκωφ φέρνει τον νεαρό ήρωά του σε επαφή με ένα συνονθύλευμα ιδιόρρυθμων παραγόντων του πνεύματος που παρεμβαίνουν στο έργο του, λογοκρίνοντάς το. Ο συγγραφέας περνώντας επαναλαμβανόμενα από το ζενίθ της πρόσκαιρης επευφημίας στο ναδίρ της περιθωριοποίησης, αρχίζει να επεξεργάζεται και να προβάρει την ιδέα της αυτοκτονίας, ακολουθώντας την πορεία του ήρωα του έργου του. Ο Μπουλγκάκωφ φωτίζοντας την προσωπική ιστορία ενός απλού πιονιού του καλλιτεχνικού συστήματος της σταλινικής Ρωσίας, δημιουργεί μια σκακιέρα προσώπων και μια πικρή σαρκαστική σάτιρα απέναντι στην απόλυτη κυριαρχία ενός ευνοιοκρατικού συστήματος κομματικών παρεμβάσεων, γραφειοκρατίας, λογοκρισίας, εμμονών και επιθέσεων. Όλα αυτά μέσα από ένα κοφτερό, σκωπτικό βλέμμα.
O Κώστας Φιλίππογλου αναδεικνύει το -απρόσμενο για πολλούς- χιούμορ του Μπουλγκάκωφ, μέσα από μια αλληλουχία σκηνικών εικόνων που απλώνονται σε ένα ευρύ ερμηνευτικό πλαίσιο: από τα γκαγκς του βωβού κινηματογράφου έως τον καταιγιστικό ρυθμό ενός καρτουνίστικου μοτίβου. Η αλληλεπίδραση των σωμάτων των ηθοποιών καθώς κινούνται στον χώρο, οι γρήγοροι ρυθμοί και η προσεκτικά μελετημένη διόγκωση της σατιρικής ματιάς του συγγραφέα, -οι κεκαλυμμένες σατιρικές βολές απέναντι στο Θέατρο Τέχνης της Μόσχας, στον Στανισλάβσκι και στη διαμάχη του με τον Ντάντσενκο αποδίδονται με απολαυστικό τρόπο- δίνουν μια κωμωδία που πετυχαίνει αποτελεσματική δίοδο στη θεατρική πλατεία. Σημεία της θεατρικής διαδικασίας -τα inside jokes της θεατρικής πρόβας, οι κώδικες των θεατρικών αυτοσχεδιασμών, οι εμμονές και οι βεντετισμοί των θεατρικών παρασκηνίων- που θα μπορούσαν να εξαντληθούν σε μια εσωτερικής κατανάλωσης προσέγγιση, χαρίζονται απλόχερα με μια μπουρλέσκ διάθεση στο κοινό. Κι αυτό, πέρα από την συγκροτημένη σκηνοθετική ματιά, έχει αντίκρυσμα, κυρίως χάρη στην προσεγμένη και λειτουργική θεατρική μεταφορά του μυθιστορήματος (από τη Δήμητρα Κονδυλάκη και τον ίδιο τον σκηνοθέτη). Μέσα από την αποτύπωση μιας υπερβολικά διογκωμένης και παραμορφωμένης εικόνας του κόσμου των θεατρικών παρασκηνίων εκμαιεύεται πιο αποτελεσματικά η αλήθεια του.
Οι ηθοποιοί της παράστασης φωτίζουν τη γοητευτική πινακοθήκη των αλλοπρόσαλλων χαρακτήρων του Μπουλγκάκωφ κινούμενοι ως ένα αρμονικό, συγχρονισμένο ανσάμπλ ερμηνευτών. Περνώντας από την παντομίμα και τη χορογραφημένη κίνηση των σωμάτων, στη σάτιρα και στους κώδικες της ατόφιας κωμωδίας, λειτουργούν άλλοτε ως "χορός" κι άλλοτε ως μεμονωμένες μορφές που ξεπηδούν από το σύνολο για να προσθέσουν άλλη μια ψηφίδα στο ψηφιδωτό των αλλόκοτων μορφών που περιτριγυρίζουν κι αναστατώνουν τον κεντρικό χαρακτήρα.
Ο Τάσος Δημητρόπουλος αποδίδει εξαιρετικά γλαφυρά με την εσωτερικότητα και τη μηχανική επαναλαμβανόμενη κίνηση του το αδιέξοδο στο οποίο βυθίζεται ο Μαξούντοφ και δημιουργεί ένα ιδιαίτερο και αντιθετικό ερμηνευτικό πορτραίτο με τον εξωστρεφή -και πραγματικά σπαρταριστά αστείο- τρόπο που ερμηνεύει τον ιδιόρρυθμο χαρακτήρα του, αρρωστοφοβικού, εμμονικού με την ομοιοπαθητική και σχολαστικού, σκηνοθέτη ο Κώστας Φιλίππογλου. Δίπλα τους, ικανότατοι κοινωνοί του παράλογου σύμπαντος του Μπουλγκάκωφ, η Εύα Αγγελοπούλου, ο Δημήτρης Δρόσος, ο Γιάννης Γιαννούλης, η Εύα Οικονόμου Βαμβακά και ο Γιάννης Στεφόπουλος.
Το σκηνικό περιβάλλον που δημιούργησε η Ολγα Μπρούμα -τρεις υψωμένες μπάρες με δεκάδες ανδρικά σακάκια, που "συνθλίβονται" λίγο πριν το φινάλε και την αυτοκτονία του Μαξούντοφ- πιστό στο πεδίο συντριβής στο οποίο βυθίζεται ο βασικός χαρακτήρας του έργου και τα μουσικά θέματα των Lost Bodies πειραματίζονται πέρα από τον γνώριμο σκοτεινό ηλεκτρονικό ήχο και σε εύθυμα τσάρλεστον μονοπάτια.
0 comments: