ΣΚΗΝΟΒΑΣΙΕΣ -- Κριτική θεάτρου: 'Ο Σωτηράκης' στον Τεχνοχώρο Εργοτάξιον

(18-4-2017)

Γράφει η Κατερίνα Πεσταματζόγλου

"Ο Σωτηράκης" του Γιώργου Ζαμάνη, σε σκηνοθεσία Θοδωρή Τούμπανου, στο "Εργοτάξιον" (Αθήνα)

Η αλήθεια είναι πως δεν περίμενα ότι μια κωμωδία τόσο ανάλαφρη και διασκεδαστική όσο ο "Σωτηράκης", φτιαγμένη από νέους ηθοποιούς με ελάχιστα σκηνικά μέσα, θα με έκανε να προβληματιστώ για ζητήματα ψυχολογίας, που αφορούν την κοινωνική κατηγοριοποίηση και τις παρεκκλίνουσες συμπεριφορές.

Το έργο παρακολουθεί τις διαπροσωπικές σχέσεις ενός παιδιού, του Σωτήρη, από την παιδική του ηλικία έως την νεανική. Ο Σωτηράκης αποκλίνει από το μέσο όρο και παρουσιασμένος ως χαρακτήρας των άκρων προκαλεί γέλιο με την αφέλεια, την αγαθοσύνη και τη "βλακεία" του. Κι ενώ σε μια πρώτη, επιφανειακή ανάγνωση, φαντάζει ως μια παρατραβηγμένη και γκροτέσκο φιγούρα βγαλμένη από ανέκδοτο του Τοτού, σε ένα δεύτερο επίπεδο ερχόμαστε σε επαφή με μια ιδιαίτερη προσωπικότητα που εγείρει το ενδιαφέρον προς δύο κατευθύνσεις: πρώτον, προς αυτό καθαυτό το πρόσωπο και δεύτερον προς την διερεύνηση των σχέσεων ατόμου-ομάδας, με άξονα το πώς αντιμετωπίζεται ένας άνθρωπος που διαφέρει φανερά από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο.

Το αίσθημα του "ανήκειν" συνεπάγεται την ένταξη του ατόμου σε μια ομάδα μικρή ή μεγάλη η οποία θα του προσδώσει τα αξιολογικά της γνωρίσματα. Τέτοιου είδους κοινωνικές κατηγοριοποιήσεις ευνοούν τα ποσοστά προβλεψιμότητας του κόσμου, κάνοντάς τον πιο σαφή, πιο σίγουρο (αφού γνωρίζουμε λίγο πολύ τις αντιδράσεις και τη συμπεριφορά της εκάστοτε ομάδας) και άρα επιτρέπουν αποτελεσματικότερες δράσεις.

Προκειμένου να βρίσκεται μέσα σε ένα συγκεκριμένο σύνολο ανθρώπων λοιπόν, το άτομο υιοθετεί τις στάσεις και τις συμπεριφορές που υποδεικνύονται για το συγκεκριμένο πλαίσιο στο οποίο επιδιώκει να ενταχθεί, με αποτέλεσμα προϊόντος του χρόνου να "ομογενοποιείται". Έτσι, έχουμε ένα ανθρώπινο δυναμικό με παρόμοια χαρακτηριστικά (είτε σε επίπεδο εμφάνισης, είτε ικανοτήτων, είτε στάσεων κτλ).

Τι γίνεται όμως αν κάποιος μέσα σε αυτή την ομάδα διαφέρει από τους υπολοίπους;
Συνήθως δεν θεωρείται ιδιαιτέρως δημοφιλής και ενίοτε λειτουργεί ως αποδιοπομπαίος τράγος για τα ελλείμματα ή τα λάθη της ομάδας, ενώ ταυτόχρονα, ως "παρεκκλίνων" (το φαινόμενο του "μαύρου προβάτου"), χρησιμεύει στο να οριστεί το "τι είναι" και "τι δεν είναι" η ομάδα αυτή.
Σε περίπτωση που είναι πάνω από τον μέσο όρο και επιτυγχάνει σε διάφορους τομείς περισσότερο απ' ότι οι υπόλοιποι, αντιμετωπίζεται είτε αρνητικά, εφόσον απέχει από το πρότυπο, είτε θετικά διότι προσθέτει αίγλη στην ομάδα η οποία καρπώνεται λίγη από τη δόξα του επιτυχόντος.

Ο Σωτηράκης είναι μια περίεργη φιγούρα. Οι γύρω του δεν τον καταλαβαίνουν, αλλά ούτε ο ίδιος έχει καταλάβει σε βάθος τον εαυτό του· για εκείνους είναι ο χαζούλης Σωτηράκης. Κανείς δεν εντοπίζει την ιδιοφυία που κρύβεται κάτω από το συχνά εκνευριστικό περίβλημα της αφέλειάς του, που δημιουργεί κωμικές καταστάσεις. Γίνεται ανυπόφορος στον περίγυρό του με την ανεξήγητη συμπεριφορά του. Τις απρόβλεπτες εκλάμψεις γνώσης διαδέχονται οι παιδικές γκάφες και την εφηβική ανωριμότητα, η ευαισθησία και η τρυφερότητα.

Στη μικρή σκηνή του "Εργοταξίου", ο Θοδωρής Τούμπανος σκηνοθετεί σε μια νεανική παράσταση τους: Παναγιώτη Δελαβίνια, Αντώνη Καλομοιράκη, Μυριόκαλη Κόγιου, Διονύση Λάνη και Μαρία Φυντριλάκη στην κωμωδία του Γιώργου Ζαμάνη.

Ευτράπελα, μικρές παρεξηγήσεις, και γρήγορες ατάκες που βγάζουν γέλιο ντύνουν την απλή και γεμάτη ενέργεια παρουσίαση του "Σωτηράκη". Παρά τις μικρές ατέλειες ή τις αναμενόμενες ελλείψεις η παράσταση απέσπασε το θερμό χειροκρότημα των θεατών, οι οποίοι τελικά, μάλλον κατάφεραν να επικοινωνήσουν με τον Σωτηράκη…

Related Items ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2016-2017 ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ