Γραμμένο το 1899, το "Όταν ξυπνήσουμε εμείς οι νεκροί" αποτελεί το κύκνειο άσμα του Χένρικ Ίψεν, ένα θεατρικό έργο που σηματοδοτεί το τέλος: το τέλος μιας ζωής, μιας ολόκληρης συγγραφικής διαδρομής, μιας σειράς δραμάτων με σημείο αφετηρίας "Το κουκλόσπιτο", αλλά και της θεατρικής φόρμας του αστικού δράματος. Και ο υπότιτλός του, "δραματικός επίλογος", παρόλο που επιλέχθηκε από τον νορβηγό συγγραφέα για να υποδηλώσει τη λήξη που προαναγγέλλει μια νέα αρχή, έμελλε να αποδειχθεί προφητικός. Ο Ίψεν μιλούσε για μια συγγραφική επιστροφή με "νέα όπλα", ωστόσο το εγκεφαλικό επεισόδιο που υπέστη τον Μάρτιο του 1900 σήμανε την αρχή μιας πορείας που κατέληξε στον θάνατό του μερικά χρόνια αργότερα (1906).
Σε ένα κείμενο όπου το ρεαλιστικό συμπλέκεται με το μεταφυσικό, ο Ίψεν επιχειρεί μια αναθεώρηση της ζωής του καλλιτέχνη, θέτοντας στο επίκεντρο την καλλιτεχνική δημιουργία, τα αντικρουόμενα αιτήματα της εκπλήρωσης της καλλιτεχνικής "αποστολής" και της προσωπικής ζωής, τις θυσίες αλλά και τις ηθικές συνέπειες μιας ζωής ολοκληρωτικά αφιερωμένης στην τέχνη. Οι ήρωές του, μορφές στοιχειωμένες από έναν θάνατο εσωτερικό, συναντιούνται σε ένα θέρετρο ιαματικών λουτρών. Ο διάσημος γλύπτης Ρούμπεκ, που ζει ένα νεκρό παρόν αφότου ολοκλήρωσε το αριστούργημά του, το γλυπτό "Αναστάσιμη μέρα", συναντά την Ιρένε, τη γυναίκα από το παρελθόν που υπήρξε η πηγή της έμπνευσης του και την οποία θυσίασε στον βωμό του ιδεαλισμού και της τέχνης. Από την άλλη, η νεαρή σύζυγός του, Μάγια, ματαιωμένη από την ανεκπλήρωτη υπόσχεσή του "να της δείξει όλο το μεγαλείο του κόσμου", παρασύρεται από τον κτηματία Ούλφχαϊμ, τον "κακάσχημο αρκουδοφονιά", σε ένα άγριο κυνήγι ζώων ακολουθώντας μια πορεία προς την ελευθερία και τη ζωή. Ανάμεσά τους μια αινιγματική γυναικεία φιγούρα περιφέρεται ως εφιαλτικός άγγελος θανάτου.
Γράφει η Ολυμπία Γλυκιώτη στο επίμετρο της έκδοσης: "Ο θάνατος του Ρούμπεκ και της Ιρένε στις απόκοσμες βουνοκορυφές κάτω από το βάρος μιας χιονοστιβάδας, ο αμοιβαίος τους θάνατος, στον οποίο πορεύονται αποφασισμένα, είναι μια πτώση και μια "ανάληψη", τιμωρία και λύτρωση, τέλος και αρχή. Είναι μια ένωση γαμήλια, έσχατη και ετεροχρονισμένη, και ένα σμίξιμο με το άπειρο του σύμπαντος. Αναγγέλλει όλες τις δυνατές εκδοχές του θανάτου και της αναγέννησης, σε ένα έργο που ακροβατεί μεταξύ ρεαλισμού και συμβολισμού και δεν παύει να δυναμιτίζει ταυτότητες, δίπολα και διαφορές".
*Η μετάφραση έγινε για την παράσταση "Όταν ξυπνήσουμε εμείς οι νεκροί", σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά που παρουσιάζεται στο Θέατρο Τέχνης "Καρόλου Κουν" (Υπόγειο), έως τις 29 Μαΐου 2016.
Σε ένα κείμενο όπου το ρεαλιστικό συμπλέκεται με το μεταφυσικό, ο Ίψεν επιχειρεί μια αναθεώρηση της ζωής του καλλιτέχνη, θέτοντας στο επίκεντρο την καλλιτεχνική δημιουργία, τα αντικρουόμενα αιτήματα της εκπλήρωσης της καλλιτεχνικής "αποστολής" και της προσωπικής ζωής, τις θυσίες αλλά και τις ηθικές συνέπειες μιας ζωής ολοκληρωτικά αφιερωμένης στην τέχνη. Οι ήρωές του, μορφές στοιχειωμένες από έναν θάνατο εσωτερικό, συναντιούνται σε ένα θέρετρο ιαματικών λουτρών. Ο διάσημος γλύπτης Ρούμπεκ, που ζει ένα νεκρό παρόν αφότου ολοκλήρωσε το αριστούργημά του, το γλυπτό "Αναστάσιμη μέρα", συναντά την Ιρένε, τη γυναίκα από το παρελθόν που υπήρξε η πηγή της έμπνευσης του και την οποία θυσίασε στον βωμό του ιδεαλισμού και της τέχνης. Από την άλλη, η νεαρή σύζυγός του, Μάγια, ματαιωμένη από την ανεκπλήρωτη υπόσχεσή του "να της δείξει όλο το μεγαλείο του κόσμου", παρασύρεται από τον κτηματία Ούλφχαϊμ, τον "κακάσχημο αρκουδοφονιά", σε ένα άγριο κυνήγι ζώων ακολουθώντας μια πορεία προς την ελευθερία και τη ζωή. Ανάμεσά τους μια αινιγματική γυναικεία φιγούρα περιφέρεται ως εφιαλτικός άγγελος θανάτου.
Γράφει η Ολυμπία Γλυκιώτη στο επίμετρο της έκδοσης: "Ο θάνατος του Ρούμπεκ και της Ιρένε στις απόκοσμες βουνοκορυφές κάτω από το βάρος μιας χιονοστιβάδας, ο αμοιβαίος τους θάνατος, στον οποίο πορεύονται αποφασισμένα, είναι μια πτώση και μια "ανάληψη", τιμωρία και λύτρωση, τέλος και αρχή. Είναι μια ένωση γαμήλια, έσχατη και ετεροχρονισμένη, και ένα σμίξιμο με το άπειρο του σύμπαντος. Αναγγέλλει όλες τις δυνατές εκδοχές του θανάτου και της αναγέννησης, σε ένα έργο που ακροβατεί μεταξύ ρεαλισμού και συμβολισμού και δεν παύει να δυναμιτίζει ταυτότητες, δίπολα και διαφορές".
*Η μετάφραση έγινε για την παράσταση "Όταν ξυπνήσουμε εμείς οι νεκροί", σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά που παρουσιάζεται στο Θέατρο Τέχνης "Καρόλου Κουν" (Υπόγειο), έως τις 29 Μαΐου 2016.
0 comments: