Αχ! (ξανα)διαβάζοντας την Κερένια Κούκλα του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου) της Γλυκερίας Μπασδέκη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη.
Η Γλυκερία Μπασδέκη μεταγγίζει στο κείμενο του Χρηστομάνου την αποφορά ενός έρωτα που σβήνει καθώς συγκρούεται με το αναπόφευκτο του θανάτου. Οι λέξεις κάνουν κρότο καθώς εκτοξεύονται με δύναμη. Ο λόγος, οξύς και κοφτερός, δεν στερείται ούτε λεπτό την καθαρότητα και την ορμητικότητα του, συνδυάζοντας σε θαυμαστή αναλογία την ποιητική δυναμική του και τη θεατρική ενάργεια.
Ο αστραφτερός και σκοτεινός ποιητικός λόγος της Μπασδέκη ευτυχεί πέφτοντας στα χέρια του Γιάννη Σκουρλέτη και της ομάδας bijoux de kant. O Σκουρλέτης (με θητεία στον χώρο των εικαστικών και με γόνιμο παρελθόν στη θεατρική μεταφορά ιδιαίτερων λογοτεχνικών συμπάντων τόσο με τη παρουσίαση ρομαντικών κειμένων του 19ου αιώνα όσο και με κείμενα του πεζογράφου Γιώργου Ιωάννου) στήνει ένα πυκνό σκηνικό σύμπαν που κατακλύζεται από την επέλαση του έρωτα και σκεπάζεται από το βαρύ πέπλο του θανάτου. Τα τέσσερα πρόσωπα του μυθιστορήματος του Χρηστομάνου (ο νεαρός Νίκος, η βαριά άρρωστη γυναίκα του, Βεργινία, η ερωτική "εισβολέας", νεαρή Λιόλια και το νεκρό, νόθο παιδί, η "κερένια κούκλα") παραδίδονται στην ορμητική ροή ενός χειμαρρώδους έρωτα που τους μετατρέπει από αθώους σε φταίχτες και αντίστροφα.
Ο Σκουρλέτης προτάσσει την οδό της σκηνικής λιτότητας για να δημιουργήσει τις ερμηνευτικές και εικαστικές δομές της παράστασης. Ακολουθώντας την αφαίρεση, δημιουργεί εικόνες υψηλής αισθητικής πυκνότητας. Η επιλογή αυτή αποφέρει γόνιμους καρπούς. Ένα λεπτό μαύρο τούλι διαχωρίζει τον κόσμο των ζωντανών από αυτόν των νεκρών κι ένας κύκλος από χώμα και λουλούδια στο κέντρο της σκηνής απεικονίζει έναν φρεσκοσκαμένο τάφο που "φιλοξενεί", σχεδόν καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης, το παντρεμένο ζευγάρι. Η μη αναστρέψιμη φθορά του σώματος της φθισικής Βεργινίας μεταδίδεται στον κορμό του ασθενικού γάμου και τα δύο σώματα των παντρεμένων παραπαίουν σερνάμενα εντός του κοινού τάφου, σε στιγμές θεατρικής προοικονομίας και ύψιστης συμβολιστικής δυναμικής (σημαντική και η κινησιολογική συμβολή του Τάσου Καραχάλιου) Ο Σκουρλέτης αποκωδικοποιεί επιτυχώς και αποτυπώνει σκηνικά όλα τα κρυμμένα αχ! που αφθονούν στο κείμενο της Μπασδέκη και παραφυλούν σε κάθε φράση έτοιμα να ξεχυθούν και να επιτεθούν στο θυμικό του θεατή. Το ανέμελο "αχ!" της αθώας και εύθραυστης Λιόλιας, όταν κεντρίζεται από τα βέλη του έρωτα και παρασύρεται από τον υπνωτιστικό ήχο των βιολιών και τα αρώματα των λουλουδιών, το σπαρακτικό, απόκοσμο "αχ!" της ετοιμοθάνατης Βεργινίας που χάνει όλα όσα είχε, το παθιασμένο "αχ!" του Νίκου που παραδίδεται πρώτος και αμαχητί στην ερωτική μάχη, το πικρό "αχ!" του νεκρού μωρού, της κερένιας κούκλας, που δεν προλαβαίνει να γευτεί τις χαρές της ζωής, όλα τα "αχ!" της απώλειας, του πόνου και του θρήνου, του αποχωρισμού και του πένθους.
Το μυθιστόρημα του Χρηστομάνου κι ακόμα περισσότερο το κείμενο της Μπασδέκη και η σκηνική σύνθεση του Σκουρλέτη αναδεικνύουν τη συμπόρευση σκότους και φωτός μέσα από την διαρκή παράλληλη πορεία του έρωτα και του θανάτου. Τα ψυχολογικά παρελκόμενα της απώλειας (άρνηση, οργή, πόνος, θλίψη, πένθος) κατακλύζουν τον χώρο, αφήνοντας στην αναγκαία ελπίδα μια χαραμάδα για να αναπνεύσει, μέσα από τα λόγια της καταληκτικής μονολογικής αφήγησης του νεκρού μωρού: "θα με ξαναγεννήσεις λιόλια μάνα. δε θα σε λένε λιόλια, ούτε θα ’σαι εσύ. μα θα με φέρουν πίσω τα φιλιά και τα βιολιά. θα με γυρίσουν παπαρούνες και κρινάκια".
Αψεγάδιαστη και φροντισμένη στη λεπτομέρεια η ερμηνευτική δουλειά του κουαρτέτου των ηθοποιών. Η Λένα Δροσάκη αποδεικνύει με την ερμηνεία που καταθέτει στη συγκεκριμένη παράσταση, πως δεν στερείται ουσίας η συζήτηση που γίνεται γύρω από το όνομα της το τελευταίο διάστημα. Αποδίδει, με ακρίβεια και απόλυτα μετρημένη χρήση εκφραστικών και κινησιολογικών μέσων, την ξέφρενη πορεία από την ασφάλεια της αθωότητας, στην αρένα του θανάτου κι από εκεί στην οδύνη της απώλειας. Υποδειγματική στην ερμηνεία της τη στιγμή του θρήνου, όταν αγκαλιάζει τον σωρό από χώμα και λουλούδια, δίπλα στα ρούχα του νεκρού άνδρα. Σπαρακτική, δίχως ερμηνευτικές κορώνες και υπερβολές, συγκλονίζει με την απλότητα των λέξεων του σύγχρονου θρήνου-μοιρολογιού του 21ου αιώνα που έγραψε η Μπασδέκη.
Ο Δημήτρης Μοθωναίος και η Μαίρη Συνατσάκη καταφέρνουν —κυρίως μέσα από την καλοδουλεμένη και σωστά εκτελεσμένη κίνηση— να αναδείξουν την απόκλιση και τον διαφορετικό δρόμο που έχουν πάρει δύο σάρκες που "έγιναν μία" και τώρα αποκολλώνται, ενώ η Κατερίνα Μισιχρόνη με πολύ καλή άρθρωση κι έκφραση δίνει φωνή στην "κερένια κούκλα", ξεπερνώντας τους ερμηνευτικούς σκοπέλους της διαρκούς ακινησίας και στατικότητας.
Η παράσταση της bijoux de kant καταφέρνει μέσα από την αναδόμηση του αθηναΐκού αυτού μυθιστορήματος του 1911, να παρασύρει τον θεατή στη δίνη του διπόλου "αναπότρεπτος έρωτας-αναπόφευκτος θάνατος" και να επιτύχει ένα από τα δυσεύρετα ζητούμενα της θεατρικής εμπειρίας: να καθηλώσει τον θεατή στο κάθισμα του, αρκετά λεπτά μετά το φινάλε.
0 comments: