"Κ.Π. Καβάφης. Αυτοβιογραφούμενος", σε σύνθεση κειμένου και σκηνοθεσία Γιάννη Φαλκώνη, στο Θέατρο Δημήτρης Χορν (Αθήνα)
Δεν θα υποκύψω στην αναπαραγωγή της περιρρέουσας "παραφιλολογίας" σχετικά με τα κίνητρα της δημιουργίας της παράστασης αυτής από έναν φωτογράφο με άποψη, σε ρόλο σκηνοθέτη. Πράγματι ο Γιάννης Φαλκώνης σκηνοθέτησε με μάλλον ερασιτεχνική προσέγγιση το θέμα. Δεν προέκυψε —κρίνοντας εκ του αποτελέσματος— ούτε η ενδελεχής μελέτη του έργου του αλεξανδρινού μας ποιητή, αλλά ούτε και η βαθιά γνώση στη σκηνοθεσία. Η προσωπικότητα του Καβάφη δεν παρουσιάστηκε ολοκληρωμένα και ο θεατής όφειλε να είναι αρκούντως ενημερωμένος προκειμένου να παρακολουθήσει την εξέλιξη. Απ’ την άλλη μεριά οι παύσεις που χρησιμοποιήθηκαν σαν εργαλείο αλλαγής ενότητας ήταν πολλές και το έργο δεν είχε συγκεκριμένη δομή όσον αφορά είτε την χρονολογική εξιστόρηση, είτε την κατηγοριοποίησή του όπως είχε γίνει από τον ίδιο τον ποιητή (Ιστορικά–Φιλοσοφικά–Αισθησιακά).
Πραγματικά δεν μπορώ να πω με σιγουριά αν ήταν επιτυχημένο το κορφολόγημα των στίχων που αναγνώσθηκαν, απαγγέλθηκαν ή ακούστηκαν από τον ραδιοφωνικό Τζούμα, πάντως οφείλω να παραδεχτώ ότι αν η "Ιθάκη" δεν δινόταν βορά στην τέρψη του αλαλάζοντος και ασχέτως χειροκροτούντος κοινού, δεν θα του ’βγαινε σε καλό του σκηνοθέτη.
Ο Κωνσταντίνος Τζούμας ενσάρκωσε στη σκηνή τον αγαπημένο ποιητή. Πετυχημένη και αρμονική η συνολική "θεατρική" του εικόνα. Θα ήθελα πολύ να χαρώ την απαγγελία περισσότερων στίχων ή στροφών από διάφορα ποιήματα, αλλά λίγο η σκηνοθετική διαφορετική άποψη, λίγο το αδιαμφισβήτητα χαλασμένο "volume" στην ένταση της φωνής του πρωταγωνιστή, τελικά προσαρμόστηκα στην πραγματικότητα. Ευτυχής παρένθεση η απαγγελία των "κεριών" λίγο πριν το τέλος. Βέβαια, αν κάποιος είχε στο παρελθόν την τύχη να φανταστεί σκιαγραφημένο και τονισμένο σε συγκεκριμένες γωνίες αυτό το "έργο τέχνης", θα ήταν μάλλον σκεπτικός με τη συγκεκριμένη απόδοση. Αλλά, θα μου πεις, έτσι κι αλλιώς, όλη η παράσταση συνάντησε ή όχι την ικανοποίηση, ανάλογα με τις προσδοκίες που είχε ο καθείς καλλιεργήσει.
Από τους αρκετούς ηθοποιούς που βοήθησαν στην πραγματοποίηση της παράστασης, ξεχώρισε ερμηνευτικά ο Αλέξανδρος Νταβρής, για τον οποίο πιστεύω ότι θα πούμε πολύ περισσότερα επαινετικά λόγια στο μέλλον.
Η μουσική ήταν διακριτική ως "χαλί" πάνω στο οποίο εξελισσόταν η ροή, τα σκηνικά ιδιαιτέρως φτωχά. Θα έλεγε κανείς ότι βόλευε μια χαρά η περιστασιακή ένδεια του ήρωα, προκειμένου να δικαιολογηθεί η ύπαρξη μόνο ενός γραφείου με δυο καρέκλες, ενός καναπέ και ενός ανάκλιντρου που πηγαινοερχόταν. Μάλιστα, δεν ήταν και "συνολάκι". Λακαρισμένη τριανταφυλλιά το γραφείο, ώχρα περασμένη με πινέλο το φτηνό τραπεζάκι, η καρέκλα ρυθμού "ό,τι νάναι", όχι απλώς από τα παλιά, αλλά από τα πολύ παλιά του Μοναστηρακίου...
Ο φωτισμός ήταν τόσο ελλιπής που προκάλεσε δυσανασχέτηση. Αυτό που φωτογραφικά ήταν πολύ όμορφο και προσέφερε ένα υψηλής αισθητικής αποτέλεσμα, από την στιγμή που δεν τηρήθηκε το μέτρο, πέρασε στην αντίπερα όχθη.
Ο ήχος είναι κάτι που όφειλαν οι δημιουργοί να προσέξουν πολύ περισσότερο. Αδύναμη η φωνή του Τζούμα, στεντόρεια του Ζώτου. Δυσαναλογία που (ίσως) κρίθηκε ότι μπορεί να καλυφθεί με δύο κάθετα μικρόφωνα που κρέμονταν πολύ άσχημα στο πρώτο πλάνο της σκηνής. Τουλάχιστον, ας ήταν αποτελεσματικά! Δεν ήταν όμως..Υπήρξαν αρκετές στιγμές που την απέλπιδα προσπάθειά μου να ακούσω την άψυχη έως καταρρέουσα φωνή του "Καβάφη", την σαμποτάρισαν όχι μόνο οι συνήθεις αδίστακτοι τύποι (ο διπλανός που χασμουριέται, η βαριανασαίνουσα κυρία, ο νεαρούλης που ψιθυρίζει στο κινητό του καλύπτοντας με το άλλο του χέρι όχι τον ήχο, αλλά την ασχήμια της πράξης του) αλλά και η μουσική από παρακείμενο μπαρ. (!)
Μάθαμε μέσα από τις εκμυστηρεύσεις του ιδίου κάποιες ενδόμυχες ανησυχίες του, από τις διηγήσεις φίλων και γνωστών του φωτίστηκαν κάποιες όχι ευρύτερα γνωστές πλευρές της ζωής του, από τις κριτικές των συγχρόνων του μπορέσαμε να καταλάβουμε το λογοτεχνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο κινήθηκε, από έμπειρους αναλυτές πήραμε μια γεύση από το βάθος και την ποιότητα του συνολικού του έργου. Όλα αυτά έγιναν ή θα θέλαμε να έχουν γίνει..
Υ.Γ. Τα σχόλια για τον ήχο και τον φωτισμό σέρνονται πίσω απ’ την παράσταση εδώ κι ένα χρόνο σχεδόν. Ρε παιδιά, δεν καταλαβαίνετε;
0 comments: