Στέργια Κάββαλου, Άλκηστις (ο μονόλογος της εξώπορτας), εκδόσεις Βακχικόν, Αθήνα, 2015.
Η Άλκηστις είναι μια ώριμη γυναίκα που επιστρέφοντας από την δουλειά της, καταλαβαίνει ότι έχει ξεχάσει τα κλειδιά της με συνέπεια να παραμείνει έξω από το σπίτι της μέχρι να έρθει ο γιος της να της ανοίξει. Στην διάρκεια αυτής της περίπου ημίωρης αναμονής, μονολογεί.
Η πρώτη εικόνα είναι μάλλον κολακευτική για την ηρωίδα μας. Όμορφη, πετυχημένη, ανεξάρτητη, δυναμική. Ενταγμένη στον αστικό ιστό, έχει κερδίσει τον ρόλο που της αξίζει. Μάνα και διευθύντρια, εργαζόμενη και νοικοκυρά. Σε αυτό το "περιτύλιγμα" οι αναγνώστριες ταυτίζονται μαζί της και οι αναγνώστες την αντιμετωπίζουν με κατανόηση και σεβασμό.
Παρακολουθώντας όμως τον μονόλογο και αποκωδικοποιώντας τον, σε συνδυασμό με την προτεινόμενη στάση του σώματος, η εικόνα ανατρέπεται δραματικά:
· Θεωρεί ότι οι γυναίκες πρέπει να δέχονται δώρα, κι αν δεν συμβαίνει αυτό, τότε ο άντρας κακοχαρακτηρίζεται. Η ντροπή του φεμινιστικού κινήματος, όλη μέσα σε μια φράση: "Της πήρε δωράκι ο γύφτος;" Γύφτος, όπως λέμε τσιγκούνης, κακομοίρης.
· Ο καθωσπρεπισμός και η αποχαυνωμένη ένταξη στην πιο ηλίθια μορφή καταναλωτισμού, στεγάζονται στην επιθυμία της να αντικαταστήσει το κινητό του γιού της, για να μην γίνει η ίδια ρεζίλι! Στο ρούχο που θα φορέσει στο γάμο της κόρης της, βαρύνουσα σημασία έχει η γνώμη του κόσμου.
· Ανάβει τσιγάρο, κάθεται στο πεζοδρόμιο ανοίγει λίγο περισσότερο τα πόδια της, φτύνει. Αργότερα θα ξαπλώσει και θα κυλιέται, μια μπρούμυτα, μια ανάσκελα. Η αλήθεια είναι ότι το θέαμα που παρουσιάζει δεν είναι μια επαναστατική κίνηση· αντίθετα, είναι αντιαισθητικό και είθισται σε κλειστές συγκεκριμένες κοινωνίες για τις οποίες καταφέρεται υποτιμητικά.
· Είναι ψυχωτική, υποφέρει από κρίσεις υστερίας και πανικού και ακόμη και όταν τις ελέγχει, δεν διστάζει να τρομοκρατεί μέσω αυτών το ίδιο της το παιδί. Απαράδεκτη από την λογική, την ψυχολογία, μα πολύ περισσότερο απαράδεκτη συμπεριφορά μιας μάνας που προστατεύει το παιδί της.
· Καταφεύγει σε ηρεμιστικά χάπια, ενδεικτικό της ψυχολογικής της αδυναμίας.
· Επιδεικνύει συγκλονιστική ανευθυνότητα στην τεκνοθεσία, απομυθοποιεί την ιερότητα της πράξης, και συνεπής στην ακατονόμαστη συμπεριφορά της, στην δύσκολη ώρα του διαζυγίου, ξεστομίζει: "η επιμέλεια στον κύριο…χαρισμένη"!
· Τα ενδιαφέροντά της κινούνται μεταξύ κομποσχοινιών, αστρολογίας, περιοδικών life style και οδηγιών για καλύτερο μακιγιάζ. Το σώμα της που χάνει την νεανική σφριγηλότητα και φρεσκάδα είναι στο (όσο) μυαλό της το σημαντικότερο πρόβλημα που την απασχολεί, ενώ οι άλλες γυναίκες που έχουν ίδιας "ποιότητας" ενδιαφέροντα, είναι ξεπεσμένες κομμώτριες!
· Βρίζει τους γείτονες χυδαία επειδή δεν την αποδέχονται κοινωνικά, λες κι αυτός είναι ο τρόπος να αναγνωρισθεί και να καταξιωθεί.
· Βαριέται, κι όταν βαριέται... πηδιέται. Αυτή είναι η αξία και ο σεβασμός που δείχνει η Άλκηστις στο σώμα της. Από κάποιο μπερδεμένο σπέρμα προέκυψε ο γιος της, που -μάλλον– αν και του επέβαλλε να παίζει με κούκλες, αυτός τελικά αποφάσισε να εναρμονίσει την ζωή του με την φυσική του οντότητα.
· Τέλος, αφού κάνει μια απελπισμένη προσπάθεια να αποδομήσει κάθε τι καλό που έχει ελληνική ταυτότητα, μας εξηγεί ότι αδιαφορεί για την απαξιωμένη ελληνική παιδεία που μπορεί να πάρει το παιδί της. Φρόντισε από τα πρώτα χρόνια της ζωής του να το μάθει να διαβάζει Μπουκόφσκι, αυτόν τον εξαιρετικά ξεχωριστό και αμφιλεγόμενο λογοτέχνη, τον "πατέρα του βρώμικου ρεαλισμού". Κλιμακωτά λοιπόν, η κατ’ αρχήν ηρωίδα εξελίσσεται σε μια ηθικά και πνευματικά ανεπαρκή αντι -ηρωίδα. Αυτή που συμπαθεί κάποιος από την πρώτη εικόνα, καταντά να αποζητά τον οίκτο μας. Έτσι κι αλλιώς, και η ίδια δείχνει ότι προσπαθεί να συμμαζέψει όποια αποθέματα αξιοπρέπειας έχει, για να μπορεί να λυπάται τον εαυτό της.
Όσον αφορά τον τρόπο γραφής, αυτός είναι ευθύς και ζωντανός. Οι σκέψεις έχουν ειρμό και αλληλουχία, τα συναισθήματα έχουν ροή, υπάρχει αναμφισβήτητη επικοινωνία με το κοινό. Εκτιμώ ότι η Στέργια Κάββαλου με αυτόν τον θεατρικό μονόλογο, θέλησε να στηλιτεύσει κοινωνικά κακώς κείμενα και να αναδείξει προβλήματα σε νοοτροπίες και σχέσεις. Χρησιμοποιεί γι αυτό τον σκοπό μια αυθεντικά κενή γυναικούλα, η ανεπάρκεια της οποίας εκπροσωπεί την υφέρπουσα δηθενίλα που λασπώνει τις αξίες και τον αγώνα για αυτοπραγμάτωση. Η Άλκηστις τελικά θα φύγει αφού "στο τσεπάκι της έχει την φυγή", κι εμείς θα μείνουμε και θα προσπαθούμε να βελτιωθούμε και θα το κατορθώνουμε. Κάθε μέρα.
Υ.Γ. Μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού, λαθάκια ορθογραφικά ή νοηματικές αβλεψίες και υπερβολές, δεν επηρεάζουν την εξέλιξη του έργου.
Η πρώτη εικόνα είναι μάλλον κολακευτική για την ηρωίδα μας. Όμορφη, πετυχημένη, ανεξάρτητη, δυναμική. Ενταγμένη στον αστικό ιστό, έχει κερδίσει τον ρόλο που της αξίζει. Μάνα και διευθύντρια, εργαζόμενη και νοικοκυρά. Σε αυτό το "περιτύλιγμα" οι αναγνώστριες ταυτίζονται μαζί της και οι αναγνώστες την αντιμετωπίζουν με κατανόηση και σεβασμό.
Παρακολουθώντας όμως τον μονόλογο και αποκωδικοποιώντας τον, σε συνδυασμό με την προτεινόμενη στάση του σώματος, η εικόνα ανατρέπεται δραματικά:
· Θεωρεί ότι οι γυναίκες πρέπει να δέχονται δώρα, κι αν δεν συμβαίνει αυτό, τότε ο άντρας κακοχαρακτηρίζεται. Η ντροπή του φεμινιστικού κινήματος, όλη μέσα σε μια φράση: "Της πήρε δωράκι ο γύφτος;" Γύφτος, όπως λέμε τσιγκούνης, κακομοίρης.
· Ο καθωσπρεπισμός και η αποχαυνωμένη ένταξη στην πιο ηλίθια μορφή καταναλωτισμού, στεγάζονται στην επιθυμία της να αντικαταστήσει το κινητό του γιού της, για να μην γίνει η ίδια ρεζίλι! Στο ρούχο που θα φορέσει στο γάμο της κόρης της, βαρύνουσα σημασία έχει η γνώμη του κόσμου.
· Ανάβει τσιγάρο, κάθεται στο πεζοδρόμιο ανοίγει λίγο περισσότερο τα πόδια της, φτύνει. Αργότερα θα ξαπλώσει και θα κυλιέται, μια μπρούμυτα, μια ανάσκελα. Η αλήθεια είναι ότι το θέαμα που παρουσιάζει δεν είναι μια επαναστατική κίνηση· αντίθετα, είναι αντιαισθητικό και είθισται σε κλειστές συγκεκριμένες κοινωνίες για τις οποίες καταφέρεται υποτιμητικά.
· Είναι ψυχωτική, υποφέρει από κρίσεις υστερίας και πανικού και ακόμη και όταν τις ελέγχει, δεν διστάζει να τρομοκρατεί μέσω αυτών το ίδιο της το παιδί. Απαράδεκτη από την λογική, την ψυχολογία, μα πολύ περισσότερο απαράδεκτη συμπεριφορά μιας μάνας που προστατεύει το παιδί της.
· Καταφεύγει σε ηρεμιστικά χάπια, ενδεικτικό της ψυχολογικής της αδυναμίας.
· Επιδεικνύει συγκλονιστική ανευθυνότητα στην τεκνοθεσία, απομυθοποιεί την ιερότητα της πράξης, και συνεπής στην ακατονόμαστη συμπεριφορά της, στην δύσκολη ώρα του διαζυγίου, ξεστομίζει: "η επιμέλεια στον κύριο…χαρισμένη"!
· Τα ενδιαφέροντά της κινούνται μεταξύ κομποσχοινιών, αστρολογίας, περιοδικών life style και οδηγιών για καλύτερο μακιγιάζ. Το σώμα της που χάνει την νεανική σφριγηλότητα και φρεσκάδα είναι στο (όσο) μυαλό της το σημαντικότερο πρόβλημα που την απασχολεί, ενώ οι άλλες γυναίκες που έχουν ίδιας "ποιότητας" ενδιαφέροντα, είναι ξεπεσμένες κομμώτριες!
· Βρίζει τους γείτονες χυδαία επειδή δεν την αποδέχονται κοινωνικά, λες κι αυτός είναι ο τρόπος να αναγνωρισθεί και να καταξιωθεί.
· Βαριέται, κι όταν βαριέται... πηδιέται. Αυτή είναι η αξία και ο σεβασμός που δείχνει η Άλκηστις στο σώμα της. Από κάποιο μπερδεμένο σπέρμα προέκυψε ο γιος της, που -μάλλον– αν και του επέβαλλε να παίζει με κούκλες, αυτός τελικά αποφάσισε να εναρμονίσει την ζωή του με την φυσική του οντότητα.
· Τέλος, αφού κάνει μια απελπισμένη προσπάθεια να αποδομήσει κάθε τι καλό που έχει ελληνική ταυτότητα, μας εξηγεί ότι αδιαφορεί για την απαξιωμένη ελληνική παιδεία που μπορεί να πάρει το παιδί της. Φρόντισε από τα πρώτα χρόνια της ζωής του να το μάθει να διαβάζει Μπουκόφσκι, αυτόν τον εξαιρετικά ξεχωριστό και αμφιλεγόμενο λογοτέχνη, τον "πατέρα του βρώμικου ρεαλισμού". Κλιμακωτά λοιπόν, η κατ’ αρχήν ηρωίδα εξελίσσεται σε μια ηθικά και πνευματικά ανεπαρκή αντι -ηρωίδα. Αυτή που συμπαθεί κάποιος από την πρώτη εικόνα, καταντά να αποζητά τον οίκτο μας. Έτσι κι αλλιώς, και η ίδια δείχνει ότι προσπαθεί να συμμαζέψει όποια αποθέματα αξιοπρέπειας έχει, για να μπορεί να λυπάται τον εαυτό της.
Όσον αφορά τον τρόπο γραφής, αυτός είναι ευθύς και ζωντανός. Οι σκέψεις έχουν ειρμό και αλληλουχία, τα συναισθήματα έχουν ροή, υπάρχει αναμφισβήτητη επικοινωνία με το κοινό. Εκτιμώ ότι η Στέργια Κάββαλου με αυτόν τον θεατρικό μονόλογο, θέλησε να στηλιτεύσει κοινωνικά κακώς κείμενα και να αναδείξει προβλήματα σε νοοτροπίες και σχέσεις. Χρησιμοποιεί γι αυτό τον σκοπό μια αυθεντικά κενή γυναικούλα, η ανεπάρκεια της οποίας εκπροσωπεί την υφέρπουσα δηθενίλα που λασπώνει τις αξίες και τον αγώνα για αυτοπραγμάτωση. Η Άλκηστις τελικά θα φύγει αφού "στο τσεπάκι της έχει την φυγή", κι εμείς θα μείνουμε και θα προσπαθούμε να βελτιωθούμε και θα το κατορθώνουμε. Κάθε μέρα.
Υ.Γ. Μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού, λαθάκια ορθογραφικά ή νοηματικές αβλεψίες και υπερβολές, δεν επηρεάζουν την εξέλιξη του έργου.
0 comments: