Της Κατερίνας Πεσταματζόγλου
"Ρωμαίος και Ιουλιέτα" του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
Η παράσταση "Romeo end Juliet" ή (σε μετάφραση) Ρωμαίος –τέλος- Ιουλιέτα(...), είναι η άποψη του σκηνοθέτη, χορογράφου και σκηνογράφου Κωνσταντίνου Ρήγου, για την πασίγνωστη τραγωδία που έγραψε ο νεαρός, τότε, (1595)Ουίλλιαμ Σαίξπηρ.
Μαζί με τον Άμλετ, ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα είναι τα πιο πολυπαιγμένα έργα του αξεπέραστου Σαίξπηρ, εδώ και πέντε αιώνες. Μοιραία, έχει προκαλέσει και προσελκύσει τους λάτρεις της "διαφορετικής ματιάς", να δώσουν την δική τους προσέγγιση στον θρυλικό έρωτα. Χωρίς να είμαι σίγουρη για τα ονόματα, η υπόθεση του έργου έχει ως εξής: Ο Μανούσος, συναντά τυχαία τον έρωτα που έμελλε να σημαδέψει την ζωή του στο πρόσωπο της κόρης των μισητών Φορτουνάκηδων. Η νεράϊδα Κατερινιώ, θαμπώθηκε απ’ το πανέμορφο παλληκάρι και γιο των ορκισμένων εχθρών, των Βροντάκηδων. Με συνοπτικές διαδικασίες απαλλάσσονται αμφότεροι από τα βαρίδια (Λενιώ–Σκανταλάκης) που τους είχαν φορτώσει οι πατριαρχικές οικογένειες και αποφασίζουν να δώσουν ένα τέλος στην βεντέτα. Θα αγαπηθούν και θα παντρευτούν κρυφά κι ό,τι θέλει ας γίνει.
Καινοτόμα και ευρηματική η διανομή των ρόλων από τον σκηνοθέτη: δύο κορίτσια "έπαιξαν" την Ιουλιέτα και επτά νεαροί ενσάρκωσαν τον Ρωμαίο. Η πρωτοτυπία αυτή παρ’ όλα αυτά, δεν προέβαλλε αντίστοιχες πλευρές των ηρώων, αν κανείς θα μπορούσε να διακρίνει αντίστοιχες διαφορετικές πλευρές. Δεκάδες ηθοποιοί ακόμη, ερμηνεύουν έναν ιερέα, μια παραμάνα και τις κοινωνικά αντιμαχόμενες πλευρές. Οι ερωτευμένοι έφηβοι παλεύουν μέσα σε ένα βρώμικο κι ανήλιαγο περιβάλλον να κάνουν τον έρωτά τους να φωτίσει καρδιές και μυαλά.
Ο Ακύλλας Καραζήσης και η Μαρία Σκουλά, μας έδωσαν τα προβαλλόμενα πρόσωπα των γονιών της Ιουλιέτας, με την τραγικότητα που επιβάλλει η αναμφισβήτητη αγάπη προς το παιδί τους ενάντια στην θέληση των κοινωνικών και προσωπικών τους αγκυλώσεων.
Ο μοναχός Λαυρέντιος, ο οποίος "τεχνικά" χρεώνεται την αναποτελεσματική επικοινωνία των ηρώων με την γνωστή κατάληξη, ενσαρκώθηκε από τον Ιερώνυμο Καλετσάνο.
Η σύνδεση του σήμερα με το τότε, έγινε με την μαγική φωνή της μεσόφωνου Άρτεμης Μπόγρη. Ήταν καταπληκτική. Είτε σε σολιστικό ύφος σε μαδριγάλι, είτε στο "You are my destiny" του Paul Anka, δεν χόρταινες να απολαμβάνεις την βαθιά και καθαρή αγγελική φωνή της. Θερμά συγχαρητήρια.
Η καταπληκτική μετάφραση-απόδοση του Δημητρίου Βικέλα που χρησιμοποιήθηκε, μάλλον αδικήθηκε γιατί ο καταιγιστικός ρυθμός της ταυτόχρονης κίνησης με τον λόγο, η έλλειψη χρωματισμού και τονισμού μερικές φορές φράσεων που από μόνες τους είναι μνημειώδεις, (..."Με λίθινα εμπόδια δεν κλείεται ο Έρως, κι ό,τι του είναι δυνατόν τολμά και να το κάμη...") δεν έδωσαν την διάσταση του συναισθηματικού ρίγους που διαπερνούσε τους ήρωες. Πολλά από τα λόγια που ειπώθηκαν ατυχώς έπεσαν στο κενό, αφού δεν ήταν ξεκάθαρη η εκφορά τους. Το κοινό εισέπραττε τα μηνύματα περισσότερο από τις εναλλαγές της κίνησης παρά από τα ίδια τα λόγια.
Η χορογραφία ήταν ο συνδυασμός μιας "σύγχρονης" έκφρασης και του παραδοσιακού χορού των Μαορί της Νέας Ζηλανδίας, σε φόντο Grease. Φωτοβολίδες σεξιστικού τύπου που χρησιμοποιήθηκαν από τις πρώτες στιγμές της παρουσίας του χορού, απευθύνονται σε κοινό που έχει περισσότερο χαλαρά από εμένα τα όρια του χυδαίου, αλλά οπωσδήποτε ήταν αχρείαστες για το πνεύμα του έργου.
Ο φωτισμός (Χρήστος Τσόγκας) κινήθηκε απολύτως εναρμονισμένα με τη σκηνοθετική αντίληψη. Σκοτάδι στην παγωνιά του θανάτου, ημίφως στις συμβολικές μάχες, λευκό στην αγνότητα του έρωτα της έφηβης Ιουλιέττας.
Στην σκηνογραφία, αποδόθηκε εύστοχα το μπαλκόνι της Ιουλιέτας, όμως αυτό που πραγματικά "έκλεψε την παράσταση", ήταν το αιωρούμενο σώμα/πνεύμα της νεκρής, και το νεκροταφείο που ξετυλίχθηκε η τελευταία φάση του δράματος. Εικαστικά, άγγιξε το τέλειο. Μπράβο.
Ο σκηνοθέτης προτίμησε να αφαιρέσει —όσο το δυνατόν περισσότερο— ρομαντισμούς κι ευαισθησίες. Δεν είδα τα συμβολικά λουλούδια, δεν μύρισα το άρωμα του αγνού. Τελικά υποβίβασε τον ατρόμητο και ανίκητο έρωτα, αφού στην θέση του έβαλε αδιάκριτες και χονδροειδείς σεξιστικές επιθετικές συμπεριφορές. Οι πτυχές που προτίμησε να φωτίσει ήταν οι βίαιες συγκρούσεις των οικογενειών, οι πολωμένες κοινωνικές σχέσεις, οι ακραίες συμπεριφορές.
Διαβάζω προσεκτικά το σημείωμα του σκηνοθέτη της παράστασης, για να μπορέσω να κατανοήσω τον λόγο που εκτυλίχθηκαν στα μάτια μου τόσο έντονες σκηνές με κοφτές "απόλυτες" κινήσεις. Μας εξηγεί ότι γι' αυτόν η ιστορία δεν είναι ρομαντική αλλά μια πράξη βίας ενάντια στη βία της εξουσίας.
Μέσα στην ευρύτερη συγκρουσιακή δίνη που αντιλαμβάνεται και μας μεταφέρει, ανακαλύπτει και κάποιες όχι και τόσο ξεκάθαρες προεκτάσεις περί θανάσιμων νόμων του ανδρισμού(!), ταύτισης της ηδονής με την επιθετικότητα, φαλλικής βίας. Εξηγεί ακόμη, ότι "η σύγκρουση του να είσαι άντρας για λογαριασμό του πατέρα και του να είσαι άντρας για μια γυναίκα, βρίσκεται στην καρδιά του έργου"(;).
Τέλος, χωρίς ίσως να είναι απαραίτητο, θα ήθελα να αναφέρω ότι το έργο παίχτηκε στο ιστορικό, επιβλητικό και πανέμορφο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και αξιοποιήθηκαν πάρα πολύ καλά οι τεχνικά προσφερόμενες δυνατότητές του.
Ο Ακύλλας Καραζήσης και η Μαρία Σκουλά, μας έδωσαν τα προβαλλόμενα πρόσωπα των γονιών της Ιουλιέτας, με την τραγικότητα που επιβάλλει η αναμφισβήτητη αγάπη προς το παιδί τους ενάντια στην θέληση των κοινωνικών και προσωπικών τους αγκυλώσεων.
Ο μοναχός Λαυρέντιος, ο οποίος "τεχνικά" χρεώνεται την αναποτελεσματική επικοινωνία των ηρώων με την γνωστή κατάληξη, ενσαρκώθηκε από τον Ιερώνυμο Καλετσάνο.
Η σύνδεση του σήμερα με το τότε, έγινε με την μαγική φωνή της μεσόφωνου Άρτεμης Μπόγρη. Ήταν καταπληκτική. Είτε σε σολιστικό ύφος σε μαδριγάλι, είτε στο "You are my destiny" του Paul Anka, δεν χόρταινες να απολαμβάνεις την βαθιά και καθαρή αγγελική φωνή της. Θερμά συγχαρητήρια.
Η καταπληκτική μετάφραση-απόδοση του Δημητρίου Βικέλα που χρησιμοποιήθηκε, μάλλον αδικήθηκε γιατί ο καταιγιστικός ρυθμός της ταυτόχρονης κίνησης με τον λόγο, η έλλειψη χρωματισμού και τονισμού μερικές φορές φράσεων που από μόνες τους είναι μνημειώδεις, (..."Με λίθινα εμπόδια δεν κλείεται ο Έρως, κι ό,τι του είναι δυνατόν τολμά και να το κάμη...") δεν έδωσαν την διάσταση του συναισθηματικού ρίγους που διαπερνούσε τους ήρωες. Πολλά από τα λόγια που ειπώθηκαν ατυχώς έπεσαν στο κενό, αφού δεν ήταν ξεκάθαρη η εκφορά τους. Το κοινό εισέπραττε τα μηνύματα περισσότερο από τις εναλλαγές της κίνησης παρά από τα ίδια τα λόγια.
Η χορογραφία ήταν ο συνδυασμός μιας "σύγχρονης" έκφρασης και του παραδοσιακού χορού των Μαορί της Νέας Ζηλανδίας, σε φόντο Grease. Φωτοβολίδες σεξιστικού τύπου που χρησιμοποιήθηκαν από τις πρώτες στιγμές της παρουσίας του χορού, απευθύνονται σε κοινό που έχει περισσότερο χαλαρά από εμένα τα όρια του χυδαίου, αλλά οπωσδήποτε ήταν αχρείαστες για το πνεύμα του έργου.
Ο φωτισμός (Χρήστος Τσόγκας) κινήθηκε απολύτως εναρμονισμένα με τη σκηνοθετική αντίληψη. Σκοτάδι στην παγωνιά του θανάτου, ημίφως στις συμβολικές μάχες, λευκό στην αγνότητα του έρωτα της έφηβης Ιουλιέττας.
Στην σκηνογραφία, αποδόθηκε εύστοχα το μπαλκόνι της Ιουλιέτας, όμως αυτό που πραγματικά "έκλεψε την παράσταση", ήταν το αιωρούμενο σώμα/πνεύμα της νεκρής, και το νεκροταφείο που ξετυλίχθηκε η τελευταία φάση του δράματος. Εικαστικά, άγγιξε το τέλειο. Μπράβο.
Ο σκηνοθέτης προτίμησε να αφαιρέσει —όσο το δυνατόν περισσότερο— ρομαντισμούς κι ευαισθησίες. Δεν είδα τα συμβολικά λουλούδια, δεν μύρισα το άρωμα του αγνού. Τελικά υποβίβασε τον ατρόμητο και ανίκητο έρωτα, αφού στην θέση του έβαλε αδιάκριτες και χονδροειδείς σεξιστικές επιθετικές συμπεριφορές. Οι πτυχές που προτίμησε να φωτίσει ήταν οι βίαιες συγκρούσεις των οικογενειών, οι πολωμένες κοινωνικές σχέσεις, οι ακραίες συμπεριφορές.
Διαβάζω προσεκτικά το σημείωμα του σκηνοθέτη της παράστασης, για να μπορέσω να κατανοήσω τον λόγο που εκτυλίχθηκαν στα μάτια μου τόσο έντονες σκηνές με κοφτές "απόλυτες" κινήσεις. Μας εξηγεί ότι γι' αυτόν η ιστορία δεν είναι ρομαντική αλλά μια πράξη βίας ενάντια στη βία της εξουσίας.
Μέσα στην ευρύτερη συγκρουσιακή δίνη που αντιλαμβάνεται και μας μεταφέρει, ανακαλύπτει και κάποιες όχι και τόσο ξεκάθαρες προεκτάσεις περί θανάσιμων νόμων του ανδρισμού(!), ταύτισης της ηδονής με την επιθετικότητα, φαλλικής βίας. Εξηγεί ακόμη, ότι "η σύγκρουση του να είσαι άντρας για λογαριασμό του πατέρα και του να είσαι άντρας για μια γυναίκα, βρίσκεται στην καρδιά του έργου"(;).
Τέλος, χωρίς ίσως να είναι απαραίτητο, θα ήθελα να αναφέρω ότι το έργο παίχτηκε στο ιστορικό, επιβλητικό και πανέμορφο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και αξιοποιήθηκαν πάρα πολύ καλά οι τεχνικά προσφερόμενες δυνατότητές του.
0 comments: