Το κωμικό εύρημα με το οποίο επιδιώκεται να κλείσει οριστικά το κεφάλαιο Κλέων είναι το εξής: ο Κλέων —που στο έργο του Αριστοφάνη παρουσιάζεται ως Παφλαγόνας— δεν ανατρέπεται και δεν αντικαθίσταται από κάποιον αξιοπρεπέστερο, εντιμότερο, ηθικά υπέρτερο αλλά από τον Αλλαντοπώλη, κάποιον δηλαδή ακόμη χειρότερο. Είναι λοιπόν εγγυημένο και πλήρως εξασφαλισμένο πως θα φωτιστεί σε κάθε πτυχή της αυτή η αχρεία προσωπικότητα. Ο Αλλαντοπώλης θέλει να ανατρέψει τον Κλέωνα-Παφλαγόνα από την κυρίαρχη θέση του με μοναδικό όπλο την ακόμη μεγαλύτερη κακοήθειά του. Γι' αυτό ο Παφλαγόνας είναι αναγκασμένος να αποδεικνύει διαρκώς ότι αυτός είναι ο κακοηθέστερος. Σε όλο το έργο εμπλέκεται σε έναν αγώνα φαυλότητας με αντίπαλο τον Αλλαντοπώλη και είναι υποχρεωμένος να επιδιώκει με ένα πάθος ακόλαστο την κατίσχυση της δικής του κακοήθειας.
[...] Ο σαρκασμός που εκφράζεται διά του Αλλαντοπώλη ως του μόνου ικανού να απομακρύνει τον Παφλαγόνα, ελέγχει τον θεατή για την αδράνεια και την ανοχή του, τον καλεί να αλλάξει στάση απέναντι στον Παφλαγόνα, δηλαδή να απαλλαγεί από αυτόν. Το έργο δεν στρέφεται μόνο κατά του Κλέωνα αλλά και κατά του Δήμου, μόνο που υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο ένα και το άλλο "κατά".
Η πρόκληση κατά του κοινού, του λαού της Αθήνας, εκ μέρους του Αριστοφάνη φτάνει στο ζενίθ με την επιλογή του τελευταίου να συμπεριλάβει το λαό στη διανομή του έργου. Μετέρχεται εδώ μια τεχνική που εντοπίζεται για πρώτη φορά στο αρχαιότερο σωζόμενο δράμα, τους Πέρσες του Αισχύλου (το έργο διδάχτηκε το 472).
[...] Η τεχνική αυτή εφαρμόζεται πλήρως στα σωζόμενα έργα: τους Αχαρνής με τον χορό των καρβουνιάρηδων από τον αττικό δήμο των Αχαρνέων (425), τους Σφήκες με τον χορό των ηλιαστών, των δικομανών γερόντων Αθηναίων (422), την Ειρήνη με τον χορό των γεωργών της Αττικής. Σε αυτή τη σειρά εντάσσονται και οι Ιππής, με τη διαφορά ότι εδώ ο δήμος δεν εκπροσωπείται απλώς από τον χορό· εμφανίζεται αυτοπροσώπως ως Δήμος. Επομένως ο θεατής, ο αθηναϊκός λαός, γίνεται αυτομάτως πρόσωπο του δράματος. Το κοινό βλέπει τον εαυτό του πάνω στη σκηνή και μάλιστα —όπως στους Αχαρνής και στους Σφήκες— τον κακό εαυτό του.
Ernst-Richard Schwinge, "Αναφορά στην αισθητική της αριστοφανικής κωμωδίας", στο: Γεώργιος Δ. Κάτσης (επιμ.), Θάλεια, Αριστοφάνης Δεκαπέντε μελετήματα, Σμίλη, Αθήνα 2007, σ. 409-411.
Τώρα στη θεατρική σκηνή
Ιππής του Αριστοφάνη, από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (συμπαραγωγή με το θέατρο Ακροπόλ), σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή.
Σκηνικά Μανόλης Παντελιδάκης, Κοστούμια Ντένη Βαχλιώτη, Μουσική Γιώργος Χριστιανάκης, Στίχοι Λίνα Νικολακοπούλου, Χορογραφία Μπέτυ Δραμισιώτη, Φωτισμοί Λευτέρης Παυλόπουλος.
Ερμηνεύουν: Πέτρος Φιλιππίδης, Γιάννης Ζουγανέλης, Πυγμαλίων Δαδακαρίδης, Τάκης Παπαματθαίου, Γιώργος Καύκας κ.α.
Πρώτες παραστάσεις: 4,5 Ιουλίου. Θέατρο Δάσους Θεσσαλονίκης. Ακολουθεί περιοδεία σε πόλεις της Ελλάδας.
0 comments: