Το έργο είναι μια πρωτότυπη σύνθεση επιθεωρησιακών κειμένων και τραγουδιών που σφράγισαν την πορεία αυτού του γνήσια ελληνικού και λαϊκού θεατρικού είδους.
Η περίοδος της μεγάλης ακμής για το είδος της επιθεώρησης είναι το χρονικό διάστημα 1907-1922. Η προϊστορία του είδους ξεκινά από τον προηγούμενο αιώνα. Οι ρίζες του τοποθετούνται και στην κωμωδία μετ' ασμάτων και στο κωμειδύλλιο. Το 1894 ο γραμματέας του φιλολογικού συλλόγου "Παρνασός", Μιχαήλ (Μίκιος) Λάμπρος, γράφει την επιθεώρηση Λίγο απ' όλα, που παρουσιάστηκε στο καλοκαιρινό θέατρο Παράδεισος, στις όχθες του Ιλισού ποταμού, από το θίασο του Δημητρίου Κοτοπούλη. Το κεντρικό έναυσμα της πλοκής, η επίσκεψη ενός επαρχιώτη στην Αθήνα και η ανακάλυψη όλων των εκπληκτικών νεωτερισμών που χαρακτηρίζουν τη ζωή των κατοίκων της, αποτελεί βασικό άξονα της κωμειδυλλιακής αφήγησης. Ήρωας του έργου είναι ο Γιάννης Αγροικογιάννης που επισκέπτεται την πρωτεύουσα για δεύτερη φορά και μένει έκθαμβος από την παραπέρα εξέλιξή της. Μπροστά από τα μάτια του άμαθου επαρχιώτη παρελαύνει ολόκληρη η επικαιρότητα του 1894. Παρελαύνουν οι εκπρόσωποι των "δανειστών του Έθνους", που έχουν έρθει, ύστερα από την κήρυξη του δημοσίου ταμείου σε πτώχευση, να διαπραγματευτούν με την κυβέρνηση Τρικούπη το διακανονισμό του χρέους. Παρελαύνουν οι πρωταγωνιστές του καθημερινού αστυνομικού δελτίου της πόλης, οι λωποδύτες των δημοσίων συναθροίσεών της, οι ταραξίες των νυχτερινών της κέντρων, οι επαγγελματίες ζητιάνοι που συλλαμβάνονται και απελαύνονται στα χωριά τους κάθε τόσο, για να ξαναγυρίσουν όμως πολύ γρήγορα στους γνώριμους χώρους της προσοδοφόρας απασχόλησής τους. Παρελαύνουν οι ναρκισσευόμενοι πρωταγωνιστές θεάτρων της, με τους θορυβώδεις καλλιτεχνικούς καυγάδες τους, και οι μεγαλόσχημοι βουλευτές, με τα ρουσφέτια και τα κομματικά τους τερτίπια...[1]
Ύστερα από μια σχεδόν ολική έλλειψη που κράτησε μια δεκαετία, το είδος της επιθεώρησης εμφανίζεται πάλι στον αθηναϊκό χώρο του θεάματος το 1905 με το Εδώ κι εκεί (συνεργασία Γ. Τσοκόπουλου-Πολ. Δημητρακόπουλου), που ανεβάζει ο θίασος Παντόπουλου. Η πρώτη απόπειρα να επανακάμψει το επιθεωρησιακό είδος στην αθηναϊκή σκηνή βρήκε σχετικά καλή υποδοχή και ενθάρρυνε τον Τσοκόπουλο, σε συνεργασία τώρα με τον Μπάμπη Άννινο, να παρουσίασει καινούργιο έργο, Τα Παναθήναια, που η επιτυχία τους το 1907 θα ανοίξει το δρόμο ή μάλλον τους δρόμους, για την καθιέρωση των ετήσιων επιθεωρήσεων, που οι τίτλοι τους πολλαπλασιάζονται, όπως πολλαπλασιάζονται και οι θίασοι, οι ηθοποιοί, οι μουσικοί, οι χορευτές, οι σκηνογράφοι σε μια πρωτοφανή κινητοποίηση με αφορμή αυτή την επιθεωρησιακή έκρηξη. Έτσι, ύστερα από Τα Παναθήναια, που από το 1907 ως το 1923 είχαν σταθερά την πρωτοκαθεδρία ανάμεσα στις άλλες επιθεωρήσεις και ήταν κατά κάποιο τρόπο το γεγονός της χρονιάς, ακολούθησε Ο κινηματογράφος του Πολ. Δημητρακόπουλου, από το 1908 ως το 1912. Τις δικές της ιδιομορφίες είχε Το πανόραμα, ετήσια επιθεώρηση του Τίμου Μωραϊτίνη, από το 1912 ως το 1922 και Ο παπαγάλος του Αντ. Βώττη (από το 1914) η πιο "εξευρωπαϊσμένη" επιθεώρηση με εξαιρετικά καλαίσθητο διάκοσμο, με χορευτικά νούμερα κ.λ.π. Λαϊκότερο στυλ είχε Η σκούπα, που παιζόταν στο Μεταξουργείο. Αυτές είναι οι ετήσιες επιθεωρήσεις που παίζονταν με ανανεωμένα και επικαιροποιημένα κείμενα κάθε καλοκαίρι.
[...] Το επιθεωρησιακό και κωμικό —μουσικό— χορευτικό είδος έτεινε να μονοπωλήσει την αγορά του θεάματος και οπωσδήποτε αποσπούσε τη μερίδα του λέοντος. Πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων και κριτικοί πίστεψαν πως αυτή η κυριαρχία θα καταδικάσει το δραματικό θέατρο ή θέατρο πρόζας σε μαρασμό και ενδεχομένως σε αργό θάνατο. Οι φόβοι θα αποδειχθούν υπερβολικοί.
[...] Για ένα διάστημα, ακόμη και οι καλύτεροι μαθητές του Θωμά Οικονόμου, η Μαρίκα Κοτοπούλη, ο Εδμόνδος Ροστάν, η Ροζαλία Νίκα, αφοσιώθηκαν στο επιθεωρησιακό είδος. Το ίδιο έγινε και με τους ηθοποιούς της Νέας Σκηνής, τον Λεπενιώτη, τον Χρυσομάλλη, τον Μήτσο Μυράτ. Συγκροτούνται θίασοι με αποκλειστικό πρόγραμμα την κωμωδία και την επιθεώρηση, όπως του Κ. Σαγιώρ, του Ν. Πλέσσα κ.α.
[...] Η διάδοση του είδους της επιθεώρησης άσκησε επίδραση στη βελτίωση της τεχνικής στο ελληνικό θέατρο, σε όλο το σύστημα της οργάνωσης της παράστασης, από το σκηνικό ως τους φωτισμούς. Οι περισσότερες επιθεωρήσεις απαιτούσαν σύνθετα πρωτότυπα σκηνικά αλλά το προσδοκώμενο κέρδος από μια πετυχημένη παράσταση επέτρεπε στους επιχειρηματίες να αντιμετωπίζουν τα έξοδα μιας πολυτελούς σκηνογραφίας και τα ανάλογα κοστούμια.[2]
[1] Θόδωρος Χατζηπανταζής, Η ελληνική κωμωδία και τα πρότυπά της στο 19ο αιώνα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2009, σ. 178.
[2] Δημήτρης Σπάθης, Ιστορία του νέου ελληνισμού (1770-2000), τ.10, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003, σ. 205-207.
Τώρα στη θεατρική σκηνή
Έλα απόψε στου... Μελά, επιθεώρηση σκηνοθετημένη από τον Γιάννη Καλατζόπουλο, με έρευνα, επιλογή κειμένων και τραγουδιών του Ιάσωνα Τριανταφυλλίδη.
Από την πρώτη-πρώτη επιθεώρηση, το Λίγο απ’ όλα, που ανέβηκε το 1894 μέχρι σήμερα, ζωντανεύουν όλες οι κορυφαίες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας μας όπως τις κατέγραψε, τις σατίρισε και τις παρέδωσε στη συλλογική μας μνήμη η επιθεώρηση.
Από το "Δυστυχώς επτωχεύσαμε" του Χαρίλαου Τρικούπη και τους Βαλκανικούς μέχρι τον "Χειρούργο Μπιρτσιμπιλίδη" του Λαζόπουλου… Από το "Γεια σου Σαλονίκ" του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τη Μικρασιατική καταστροφή μέχρι το "Μπράβο Κολονέλλο" του Σακελλάριου… Και από την Γεωργία Βασιλειάδου μέχρι τα νούμερα της Ελεύθερης Σκηνής, ο τριακονταμελής θίασος του ΚΘΒΕ, με συνοδεία ζωντανής ορχήστρας, θα παίξει, θα τραγουδήσει και θα χορέψει πάνω στα χνάρια της Μαρίκας Κοτοπούλη, του Μήτσου Μυράτ, της Ζαζάς Μπριλάντη, της Μαρίκας Νέζερ, του Πέτρου Κυριακού, της Σοφίας Βέμπο, του Βασίλη Αυλωνίτη, της Γεωργίας Βασιλειάδου, της Σπεράντζας Βρανά, του Νίκου Ρίζου και όλων των ιερών προσώπων του είδους.
Σκηνικά-κοστούμια Γιάννης Μετζικώφ, μουσική Κώστας Βόμβολος, χορογραφία Δημήτρης Παπάζογλου, μουσική διδασκαλία Έλσα Μουρατίδου.[...] Το επιθεωρησιακό και κωμικό —μουσικό— χορευτικό είδος έτεινε να μονοπωλήσει την αγορά του θεάματος και οπωσδήποτε αποσπούσε τη μερίδα του λέοντος. Πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων και κριτικοί πίστεψαν πως αυτή η κυριαρχία θα καταδικάσει το δραματικό θέατρο ή θέατρο πρόζας σε μαρασμό και ενδεχομένως σε αργό θάνατο. Οι φόβοι θα αποδειχθούν υπερβολικοί.
[...] Για ένα διάστημα, ακόμη και οι καλύτεροι μαθητές του Θωμά Οικονόμου, η Μαρίκα Κοτοπούλη, ο Εδμόνδος Ροστάν, η Ροζαλία Νίκα, αφοσιώθηκαν στο επιθεωρησιακό είδος. Το ίδιο έγινε και με τους ηθοποιούς της Νέας Σκηνής, τον Λεπενιώτη, τον Χρυσομάλλη, τον Μήτσο Μυράτ. Συγκροτούνται θίασοι με αποκλειστικό πρόγραμμα την κωμωδία και την επιθεώρηση, όπως του Κ. Σαγιώρ, του Ν. Πλέσσα κ.α.
[...] Η διάδοση του είδους της επιθεώρησης άσκησε επίδραση στη βελτίωση της τεχνικής στο ελληνικό θέατρο, σε όλο το σύστημα της οργάνωσης της παράστασης, από το σκηνικό ως τους φωτισμούς. Οι περισσότερες επιθεωρήσεις απαιτούσαν σύνθετα πρωτότυπα σκηνικά αλλά το προσδοκώμενο κέρδος από μια πετυχημένη παράσταση επέτρεπε στους επιχειρηματίες να αντιμετωπίζουν τα έξοδα μιας πολυτελούς σκηνογραφίας και τα ανάλογα κοστούμια.[2]
[1] Θόδωρος Χατζηπανταζής, Η ελληνική κωμωδία και τα πρότυπά της στο 19ο αιώνα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2009, σ. 178.
[2] Δημήτρης Σπάθης, Ιστορία του νέου ελληνισμού (1770-2000), τ.10, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003, σ. 205-207.
Τώρα στη θεατρική σκηνή
Έλα απόψε στου... Μελά, επιθεώρηση σκηνοθετημένη από τον Γιάννη Καλατζόπουλο, με έρευνα, επιλογή κειμένων και τραγουδιών του Ιάσωνα Τριανταφυλλίδη.
Από την πρώτη-πρώτη επιθεώρηση, το Λίγο απ’ όλα, που ανέβηκε το 1894 μέχρι σήμερα, ζωντανεύουν όλες οι κορυφαίες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας μας όπως τις κατέγραψε, τις σατίρισε και τις παρέδωσε στη συλλογική μας μνήμη η επιθεώρηση.
Από το "Δυστυχώς επτωχεύσαμε" του Χαρίλαου Τρικούπη και τους Βαλκανικούς μέχρι τον "Χειρούργο Μπιρτσιμπιλίδη" του Λαζόπουλου… Από το "Γεια σου Σαλονίκ" του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τη Μικρασιατική καταστροφή μέχρι το "Μπράβο Κολονέλλο" του Σακελλάριου… Και από την Γεωργία Βασιλειάδου μέχρι τα νούμερα της Ελεύθερης Σκηνής, ο τριακονταμελής θίασος του ΚΘΒΕ, με συνοδεία ζωντανής ορχήστρας, θα παίξει, θα τραγουδήσει και θα χορέψει πάνω στα χνάρια της Μαρίκας Κοτοπούλη, του Μήτσου Μυράτ, της Ζαζάς Μπριλάντη, της Μαρίκας Νέζερ, του Πέτρου Κυριακού, της Σοφίας Βέμπο, του Βασίλη Αυλωνίτη, της Γεωργίας Βασιλειάδου, της Σπεράντζας Βρανά, του Νίκου Ρίζου και όλων των ιερών προσώπων του είδους.
Παίζουν: Τάσος Πεζιρκιανίδης, Φωτεινή Μπαξεβάνη, Αστέρης Πελτέκης, Ιφιγένεια Δεληγιαννίδου, Κατερίνα Γιαμαλή, Γιολάντα Μπαλαούρα, Γιώργος Ρούφας, Αννέτα Κορτσαρίδου, Εύη Σαρμή, Βασίλης Σεϊμένης, Δημήτρης Σιακάρας, Στέργιος Τζαφέρης κ.α.
Πρεμιέρα 25 Ιουλίου. Παραστάσεις κάθε Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, στη θερινή σκηνή του ΚΘΒΕ, στο χώρο του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά, στη Σταυρούπολη Θεσσαλονίκης.
0 comments: