Κατερίνα Πεσταματζόγλου: Τι σας ώθησε να σκηνοθετήσετε ένα έργο με τόσο ιδιαίτερο θέμα;
Κωνσταντίνος Τσακανάκης: Κάθε καλλιτέχνης φορτίζεται και κουβαλάει εικόνες, ερεθίσματα και παραστάσεις που διαμορφώνουν την τελική του κρίση για την πραγματικότητα που βιώνει ή που έχει βιώσει στο παρελθόν. Προσωπικά η ανάγκη αναπαράστασης της ζωής έτσι όπως μας την προσφέρουν (ή έτσι όπως την ονειρευόμαστε!) είναι το σημαντικότερο κίνητρο για τη δημιουργία μίας καλλιτεχνικής παράστασης. 'Έτσι λοιπόν παρατηρώντας το σύγχρονο τρόπο ζωής που διάγουμε (με την αξιακή κρίση, την ημιμάθεια σε όλα τα μέσα ενημέρωσης, την αδιαφορία και την ανοχή σε καθεστώτα και τρόπους συμπεριφοράς ''ακατάλληλους'' προς τον πολιτισμό και την πνευματικότητα που μας έχουν κληροδοτηθεί ως λαός) θεώρησα εύλογο ως νέος καλλιτέχνης στον χώρο που τώρα αγωνίζομαι για τη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής μου υπόστασης και ταυτότητας να μιλήσω στο κοινό για τη ζωή που ζήσαμε, τη ζωή που ζούμε τώρα (με τις όποιες παραλλαγές) αλλά και για τη ζωή που μπορούμε να ζήσουμε.
Κ.Π: Βρίσκετε κοινά στοιχεία ανάμεσα στο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης που παρουσιάζετε και στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα;
Κ.Τ: Θα παραλλάξω λίγο την ερώτησή σας και θα σας πω ότι η σημερινή ελληνική πραγματικότητα είναι η ζωή μας σ' ένα ''πρότυπο κέντρο υποδοχής'' όπως ήταν το Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Theresienstadt. Αντιμετωπίζουμε καθημερινά πολλές δυσκολίες που αφορούν την επιβίωση μας ως άτομα και ως έθνος, όπως οι κρατούμενες αυτού του κέντρου που αφενός φοβούνταν για τη ζωή τους αφετέρου αγωνιούσαν για την ιστορία τους. Επίσης ο κίνδυνος να χάσουμε την επαφή με την πραγματικότητα και την αλήθεια της ιστορίας μας —λόγω της χαμηλής πνευματικής στάθμης που οι εκάστοτε κρατούντες επιδιώκουν για το λαό μας— είναι ο ίδιος με αυτόν που οι γερμανοί ναζιστές προσπαθούσαν να επιτύχουν για να εξαλείψουν κάθε φωνή διαφορετικής ιδεολογίας και προέλευσης. Τέλος όπως σε κάθε δυσκολία οι άνθρωποι κρατάμε μία τελευταία ελπίδα φωτός και αισιοδοξίας, παρ' όλη την τραγικότητα της κατάστασης που ζούμε στη χώρα μας αυτήν τη στιγμή, δε ξεχνάμε να πιστεύουμε σ' ένα καλύτερο μέλλον και αγωνιζόμαστε να ανακαλύψουμε καινούριες πηγές ''θετικής ενέργειας'' -έτσι ακριβώς όπως έκαναν κι οι κρατούμενες, οι οποίες παρ' όλο που νιώθουν το τέλος να έρχεται δείχνουν το μεγαλείο της ψυχής τους ενώνοντας τα χέρια και μιλώντας για την Ελευθερία . Μία έννοια που όπως τότε, έτσι και σήμερα, την αναζητούμε σε όλες τις εκφάνσεις της: πολιτικά, πνευματικά, συναισθηματικά κι ηθικά.
Κ.Π: Στο έργο υπήρξαν ακραίες σκηνές βίας, που δεν παραστάθηκαν επί σκηνής αλλά υπονοήθηκαν, για ευνόητους λόγους. Κάποιες άλλες πάλι, τις είδαμε να εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια μας, χωρίς όμως να προκαλέσουν αποτροπιασμό στους θεατές. Υπήρξε μία αισθητική αρτιότητα χωρίς να αφαιρεί από την αμεσότητα. Πόσο δύσκολο ήταν για σας να ισορροπήσετε ανάμεσα στην επιθυμία σας να δείξετε την αλήθεια των βασανιστηρίων και στην αντοχή-ανοχή των θεατών απέναντι σ' αυτά;
Κ.Τ.: Καταρχάς θα πρέπει να αποδεχτούμε ότι σε κάθε μορφή τέχνης —όπως είναι και το θέατρο— υπάρχει η έννοια της συμβατότητας, η οποία συνοδεύεται από ορισμένους κανόνες και νόρμες. Απ' την άλλη η γοητεία και ο στόχος κάθε καλλιτέχνη είναι η αμεσότητα και η συγκίνηση που προκαλείται από αυτήν στο κοινό. Συγκεκριμένα τώρα, σ' ένα ιστορικό γεγονός που εμπεριέχει σκληρές και βίαιες εικόνες είναι αλήθεια ότι η ισορροπία ανάμεσα στην αμεσότητα αυτών των εικόνων με την αισθητική αρτιότητα, όπως αναφέρατε, είναι ένα παιχνίδι σε τεντωμένο σκοινί -κάθε στιγμή μάλιστα. Για τον λόγο αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και σεβασμός όχι μόνο απέναντι στο κοινό που έρχεται να παρακολουθήσει αυτό το θέαμα, αλλά και υψηλή ευαισθησία μιας και καταπιανόμαστε με μια ιστορική αλήθεια, που πολλοί πρόγονοί μας έζησαν άμεσα ή έμμεσα από διηγήσεις δικών τους ανθρώπων. Θεωρώ ότι οι θεατές αντιλαμβάνονται αφενός τη θεατρική δυσκολία να αποδοθούν στο 100% η σκληρότητα και η βαναυσότητα αυτών των εικόνων, αλλά ίσως τελικά να καταλήγει να είναι πιο ενδιαφέρουσα η ''υπόνοια'' αυτών των σκηνών με την ιστορική αλλά και ψυχολογική τους σημειολογία που και δε χάνει τίποτα απ' την αλήθεια της αλλά κερδίζει σε συγκίνηση και συναίσθημα, στον βαθμό που επέρχεται κι η κάθαρση των ηρωίδων και του κοινού.
Κ.Π: Στην παράσταση συμμετείχαν μικρά κορίτσια. Πώς αντιμετώπισαν τα παιδιά μια τόσο απάνθρωπη έκφανση της ζωής; Τους εξηγήσατε ακριβώς το τι συμβαίνει σε κάθε σκηνή ή αποκρύψατε στοιχεία προκειμένου να μην βρεθούν αντιμέτωπα με μία βάναυση πραγματικότητα;
Κ.Τ.: Πρώτα απ' όλα εκ μέρους όλου του θιάσου εκφράζω τη μεγάλη μας χαρά που συμμετέχουν στην παράστασή μας πέντε πανέμορφα και τόσο ταλαντούχα κοριτσάκια που με την αλήθεια τους και τον άψογο επαγγελματισμό τους χαρίζουν έναν αέρα δροσιάς σ' αυτό που κάνουμε. Γνωρίζοντας πλέον και τις πέντε πολύ καλά, τολμώ να ισχυριστώ ότι πρόκειται για παιδιά με υψηλό δείκτη αντίληψης και ιδιαίτερη ευαισθησία. Αυτά τα παιδιά αγάπησαν ιδιαίτερα αυτό το έργο και το αγάπησαν εξαιτίας αυτής της ανθρώπινης διάστασης που έχουμε δώσει σ' ένα τραγικό ιστορικό γεγονός. 'Έτσι λοιπόν δε θα μπορούσα κι ως εκπαιδευτικός που είμαι να ''εξαπατήσω'' με κάποιον τρόπο αυτά τα παιδιά λέγοντάς τους πως όσα ακούγονται και λέγονται στην παράσταση είναι ψέματα αλλά απ' την άλλη δε θα ήταν σωστό, κατά τη γνώμη μου, να παραυρίσκονται επί σκηνής κάθε φορά που διαδραματίζονται όλα αυτά τα βασανιστήρια -εξ ου και ο περιορισμένος ρόλος τους. Τέλος μην ξεχνάμε πως τα παιδιά αγαπούν την αλήθεια, την ωριμότητα και την εντιμότητα απ' τη συμπεριφορά των ενηλίκων. Μπορούν να διαχειριστούν και να φιλτράρουν πιο έξυπνα τις πληροφορίες που λαμβάνουν και ξέρουν τα ίδια πώς να διατηρούν την αγνότητα και την καθαρότητά τους -το ζήτημα είναι να διδαχθούμε κι εμείς απ' αυτά (ένα απ' τα πολλά μηνύματα που φαίνονται στο τέλος της παράστασης).
*"Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Theresienstadt" της Έλενας Δίου, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Τσακανάκη. Παίζουν: Δώρα Βασιλικού, Σοφία Βαφειάδου, Χριστίνα Γώγου, Φανή Δαλεζίου, Ευασία Κουτουλάκη, Ελένη Μανδηλαρά, Βούλα Μπλάντα και οι μικρές: Άννα Βαρέλη, Ντιλιάνα Ζλάτεβα, Κωνσταντίνα Κονδύλη, Κατερίνα Μυλωνά, Μαριλένα Σκόνδρα.
Θέατρο Άβατον, (Ευπατριδών 3, Αθήνα, τηλ. 210 3412689) έως 26 Δεκεμβρίου 2014.
0 comments: