"Σμύρνη μου αγαπημένη", σε κείμενο και σκηνοθεσία Μιμής Ντενίση, στο "Θέατρον" του Κέντρου Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος (Αθήνα)
Θα ξεκινήσω ανάποδα μου φαίνεται. Υπερπαραγωγή! Μια παράσταση για να θυμούνται οι μεγαλύτεροι και για να μαθαίνουν οι μικρότεροι. Ό,τι είναι ο "Ἑρμής" για τον Πραξιτέλη, ή η "Συννεφιασμένη Κυριακή" για τον Τσιτσάνη, είναι η "Σμύρνη μου αγαπημένη" για τη Μιμή Ντενίση.
Στο πρώτο μέρος της σχεδόν τρίωρης παράστασης, ζούμε την καθημερινότητα ενός τυπικού ελληνικού αρχοντόσπιτου. Φωνές και γλέντια, συζητήσεις και πάθη, νοστιμιές και θεάματα. Το δεύτερο μέρος μας προετοιμάζει για την επερχόμενη καταστροφή την οποία αν και γνωρίζουμε, μέχρι τέλους απευχόμαστε. Όμως το δράμα κορυφώνεται και τελικά μας παρασύρει σε συναισθηματική εκτόνωση, μιας και αναμοχλεύοντας σχεδόν ενταφιασμένες μνήμες αγγίζει άκρως ευαίσθητες χορδές.
Η Μιμή Ντενίση που υπέγραψε το θεατρικό κείμενο και την σκηνοθεσία, απέδειξε ότι έχει κατανοήσει σε βάθος την πρόσφατη ιστορία μας που σχετίζεται με την Μικρασιατική καταστροφή. Αναμφίβολα, στην παραγωγή αυτή του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, έχουν ληφθεί υπ’ όψιν αναρίθμητα βιβλία, μαρτυρίες, καταθέσεις, ακόμη και απ’ ότι πληροφορούμαστε, αδημοσίευτες διδακτορικές διατριβές. Ιστορικές αλήθειες, έχουν κατατεθεί σε κάποιες περιπτώσεις σε βαθμό λεπτομέρειας, όπου αυτό κρίθηκε απαραίτητο για να ζωγραφιστεί καλύτερα η εικόνα: ο ονειρικός χορός της κοσμοπολίτισσας πρωτεύουσας της Μικράς Ασίας από το 1917, έως τον τραγικό της αφανισμό, στο τέλος εκείνου του καλοκαιριού του 1922.
Δεξιοτέχνης ο Γιώργος Πάτσας, φρόντισε σκηνικά και κοστούμια να μας μεταφέρουν χωρίς καμιά παραφωνία στην ατμόσφαιρα της εποχής. Τρισδιάστατα σκηνικά, φωτογραφίες, ζωγραφιές, όλα δοσμένα περίτεχνα από τον Γιάννη Βολιώτη κι ανάμεσά τους να τριγυρίζουν Ρωμιοί, Οθωμανοί, Οβριοί κι Αρμεναίοι. Για τον φωτισμό. χρησιμοποιήθηκε από τον Αλέκο Αναστασίου στο έπακρο ο πλούσιος εξοπλισμός του καταπληκτικού χώρου. Μην ξεχνάμε ότι το "Θέατρον" του Κέντρου Πολιτισμού "Ελληνικός Κόσμος", είναι το στολίδι των θεατρικών αιθουσών.
Στο οπτικό μέρος, προστίθεται και το ακουστικό. Ο Ανδρέας Κατσιγιάννης, συνθέτει και διευθύνει την ορχήστρα Εστουδιαντίνα που μας ταξιδεύει μουσικά και μαγικά. Ο Μπάμπης Τσέρτος και η Σοφία Μέρμηγκα, αιχμές του δόρατος που μπαίνει στο κέντρο της καρδιάς μας και μας "υποχρεώνει" να ακολουθήσουμε στο τραγούδι.
Πλειάδα πολύ καλών ηθοποιών, βοήθησε στην υλοποίηση της εμπνευσμένης παράστασης: Κώστας Βουτσάς, Μιχάλης Μητρούσης, Τάσος Χαλκιάς, Τάσος Νούσιας, Χριστίνα Αλεξανιάν, Κρατερός Κατσούλης, Δημήτρης Μακαλιάς, Κατερίνα Γερονικολού, Νέδη Αντωνιάδη, Λευτέρης Ζαμπετάκης, Μαρία Εγγλεζάκη, Αναστασία Σκοπελίτη, Νέλη Αλκάδη, Χρήστος Βελιάνος. Συμμετείχαν εποικοδομητικά και οι νεώτεροι: Χριστίνα Δρεμέτσικα, Εβελίνα Κυπραίου, Δήμητρα Μιχαηλίδου, Άγγελος Μπέσσας, Ζαχαρένια Φραγκιαδάκη, Ηλίας Νομικός, Ηλίας Παπακωνσταντίνου, Νικόλας Γκιούλης.
Στα αρνητικά της παράστασης, που θα μπορούσαν να εκληφθούν και ως προτάσεις για διόρθωση ίσως κάποιας επόμενης ή παρόμοιας παραγωγής συγκαταλέγονται μια σειρά "λαθών" τα οποία παραθέτω με μια σειρά φθίνουσας βαρύτητας:
Λάθος τρόπος ομιλίας! Απογοήτευση, για όποιον γνωρίζει έστω και στοιχειωδώς το "τραγούδισμα" που βγάζουν οι Σμυρνιοί. Καμιά δουλειά δεν έχει εδώ το "παχύ" λάμδα. Δεν ακούσαμε τα ρήματα να μπαίνουν συνήθως στο τέλος της πρότασης.
Από την αξεπέραστη μυρωδιά που αναδύεται από την Σμυρνέικη κουζίνα, απουσίαζαν επιδεικτικά το αρωματικό πιλάφι, οι ντολμάδες, τα κουλουράκια. Αυτό όμως που άγγιξε τα όρια της ύβρεως, είναι η τραγική παράλειψη της λέξης σύμβολο: Σουτζουκάκια!
Έχετε δει πως στέκεται η Σμυρνιά; Πως κρατά την μέση της, με πόσο μπρίο και χάρη μιλάει, ακόμη κι όταν… μαλώνει; Ε, αυτό, ΔΕΝ θα το δείτε εδώ!
Γενικά από την λαογραφική πλευρά του θέματος, διαπιστώνουμε τρικυμία εν κρανίω και απόλυτη σύγχυση με τα αντίστοιχα στοιχεία της Πόλης.
Πολλές στρώσεις από "ανελέητο" make up στο πρόσωπο της κυρίας Ντενίση, μοιραία το κατ/έστησαν άκαμπτο. Θυμήθηκα μια παράσταση από γιαπωνέζικο θέατρο Νο, από αυτό που παίζουν με εκείνες τις παράξενες "μάσκες". Γόβα 8ποντη στην προκυμαία του ..συνωστισμού! Θα αναρωτηθείτε εύλογα, "μα καλά τι περίμενες;" αλλά.. η ελπίδα πεθαίνει τελευταία.
Η συμπαθέστατη κυρία Αλεξανιάν, μας μπέρδεψε. Στο άκουσμα της επερχόμενης άτακτης υποχώρησης του ελληνικού στρατού, και στην κορύφωση της αγωνίας της, έσκυψε και χτύπησε το πάτωμα ως μερακλωμένη ζεϊμπεκίζουσα, αλλά δεν φτάνει αυτό, σταυροκοπιόταν αλλοπρόσαλλα. Κόπτες, Μονοφυσίτες, Γρηγοριανοί, Ορθόδοξοι και Καθολικοί, ερίζουν μπροστά στο θέαμα!
Για να μην χαλάσουμε τις καρδιές μας, στο υποκριτικό κομμάτι, δεν θα σχολιάσω ιδιαίτερα, ει μη μόνον μια "κακή" οικονόμο και μια ψυχοκόρη – παρτσακλό που έτρεχε αλαφιασμένο, αφήνοντάς μας με την απορία, σε ποια παράσταση νόμιζε ότι έπαιζε.
Τέλος, είναι αξιοπερίεργος ο τρόπος που εκινείτο στα αριστερά της σκηνής ένας χορευτής, χοροπηδώντας σαν χαρούμενο ελαφάκι, κακοποιώντας ένα ευρωπαϊκό» τανγκό και βεβηλώνοντας το μεράκι και την λεβεντιά ενός απτάλικου. Μα καλά, δεν το είδε κανείς προτού βγει;;
Κι ενώ ο Κώστας Βουτσάς με την ταμπέλα "ιερό τέρας" βρίσκεται στο απυρόβλητο, θα ευχηθούμε ταχεία ανάρρωση στον Τάσο Χαλκιά, στο πρόσωπο του οποίου διακρίναμε μορφασμούς πόνου, που συνόδευαν την δυσχερή του κίνηση.
Υποκριτικά, κορυφαίος ο Τάσος Νούσιας, εξαιρετικός ο Μιχάλης Μητρούσης. Οι δύο τους, γιος και πατέρας αντίστοιχα, μας μετέφεραν την "άλλη" πλευρά. Συγχαρητήρια.
Οι ατάκες που ακούστηκαν γυροφέρνουν ακόμη στο μυαλό μου: "Άμα δεν θες να πεθάνεις, να θυμάσαι. Μην ξεχνάς" ως ελάχιστο χρέος μας και "Εμείς δεν φέραμε τη σκόνη της Σμύρνης, το φως της φέραμε", σαν πικρή απάντηση σε κάποιους "΄Ελληνες", που στα πρόσωπα των πονεμένων ξεριζωμένων Μικρασιατών, εκείνοι είδαν "Τουρκόσπορους". Ας τους συγχωρήσει ο Θεός.
Στα παράπλευρα θετικά, αναφέρω την έκθεση "Η Σμύρνη των Ελλήνων" στο φουαγιέ, που περιλαμβάνει "γκαζέτες" περιοδικά, φωτογραφίες και διάφορα διασωθέντα κειμήλια. Επίσης, τα γλυκίσματα του "καφέ", τη χαμηλή τιμή του νερού, τη δωρεάν στάθμευση στη "δύσκολη" οδό Πειραιώς.
Υ.Γ. Α, να σας πω, μην το σκεφτείτε να πάτε στον εξώστη. Καμία σχέση!
0 comments: