ΣΚΗΝΟΒΑΣΙΕΣ -- Σημειώσεις από το υπόγειο, στο Beton 7

(16-11-2016)

Τέλη Μαρτίου του 1864 το λογοτεχνικό-πολιτικό μηνιαίο περιοδικό "Επόχα" φιλοξένησε την εξομολόγηση ενός παράδοξου ανθρώπου. Το κείμενο, που έφερε τον τίτλο "Σημειώσεις από το υπόγειο", υπέγραφε ο Φίοντορ Ντοστογιέφσκι, εκδότης, μαζί με τον αδελφό του Μιχαήλ, του περιοδικού.

Οι "Σημειώσεις από το υπόγειο" είναι ένα έργο πολεμικής όπου ο Ντοστογιέφσκι ασκεί ανελέητη κριτική και παρωδεί τα μεγάλα φιλοσοφικά-λογοτεχνικά κινήματα της εποχής του, κυρίως τον ρασιοναλισμό και τον ρομαντισμό και στρέφεται ενάντια στους "κανονικούς" ανθρώπους, τις θεωρήσεις και τις βεβαιότητές τους. Στη συνάντηση του ήρωα με μια πόρνη αποκαλύπτονται οι κωμικοτραγικές αντιφάσεις του ψυχισμού ενός παραδοσιακού ρομαντικού ήρωα με τον οποίο ταυτίστηκε και ο ίδιος ο συγγραφέας στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του.

Αν ο "Διπλός άνθρωπος" και το "Υπόγειο" θεωρούνται και πρέπει να θεωρούνται ληξιαρχικές πράξεις γεννήσεως του ντοστογιεφσκικού κόσμου, είναι γιατί ανακαλύπτουν αυτόν τον ήρωα. Έναν άνθρωπο κουρέλι, έναν άνθρωπο με καταρρακωμένη έπαρση, που είναι βορά των "αντιπάλων" και ζει σαν ένα αξεδιάλυτο σύμπλεγμα ταπείνωσης και υπεροχής το οποίο περνάει αδήριτα από τη συνείδηση των άλλων.

Ο Ντοστογιέφσκι αποτάσσει τη βεβαιότητα και ως υπέρτατο σκοπό θέτει την άγνοια. Γι’ αυτό υμνεί την ιδιοτροπία, την αυθαιρεσία, την αλόγιστη πράξη και το καπρίτσιο. Αυτή η τοποθέτηση οδηγεί απευθείας σε έναν αναρχίζοντα ατομικισμό ο οποίος, με δικαίωμα την απόλυτη αυθαιρεσία, φτύνει, προπηλακίζει και ασχημονεί σε βάρος όλων των αξιοσέβαστων αρχών, χωρίς να εξαιρεί τον εαυτό του", γράφει ο Κωστής Παπαγιώργης για τον Ντοστογιέφσκι.

"Ο Ντοστογιέφσκι και ο Νίτσε δεν μιλάνε για να διαδώσουν τις ιδέες τους και να διαφωτίσουν τους γύρω τους. Καλούν τον αναγνώστη ως μάρτυρα, θέλουν να αποσπάσουν απ’ αυτόν, το δικαίωμα να σκέφτονται διαφορετικά και το δικαίωμα να υπάρχουν", γράφει ο Λεφ Σεστόφ.

"Σημειώσεις από το υπόγειο" του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, σε σκηνοθεσία Πέρη Μιχαηλίδη.

Η παράσταση ακολουθώντας τη λογική της σύγκρουσης που εκφράζει το κείμενο του Ντοστογιέφσκι, υιοθετεί μια λοξή ματιά απέναντι στην περιφραγμένη πρωτοπορία.

Μετάφραση: Ελένη Μπακοπούλου
Ερμηνεία: Πέρης Μιχαηλίδης

Συνεργάστηκε η Ιωάννα Μπιλίρη.

Φωτογράφιση: Νικόλας Σταυρόπουλος
Στη φωτογράφιση συμμετείχε η Μπέττυ Παπανδρέου.

Beton 7 (Πύδνας 7, Βοτανικός, Αθήνα, τηλ. 210 7512625)
Κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 21:00, έως 8 Δεκεμβρίου 2016
Εισιτήρια: 10€ (κανονικό), 5€ (φοιτητικό, ανέργων)
Διάρκεια παράστασης: 55 λεπτά.