Ο Διόνυσος "σκηνοθετεί"

Οι Βάκχες του Ευριπίδη αποτελούν το σπουδαιότερο παράδειγμα μεταθεατρικότητας στην τραγωδία, και αυτό δεν πρέπει να μας εκπλήσσει ίσως, αφού το κεντρικό πρόσωπο του έργου είναι ο θεός του θεάτρου. Όλο το έργο σκηνοθετείται για μας τους θεατές από τον Διόνυσο, ο οποίος αναγγέλλει στην αρχή ότι υποδύεται τον ρόλο του ιερέα του, προκειμένου να τιμωρήσει τον Πενθέα.



Οδήγησε ήδη τις γυναίκες της Θήβας στην παράνοια και τις έστειλε στα βουνά σαν μαινάδες.
Με τη μεταμφίεση του σε θνητό, συμμετέχει στη "συμπαιγνία" της παγίδευσής του και στη συνέχεια χρησιμοποιεί τις θεϊκές δυνάμεις του για να αποδράσει και να σκηνοθετήσει μια φρικιαστική μασκαράτα - την πομπή για τη θυσία στο βουνό, όπου ο Πενθέας, με περιβολή που δείχνει ότι υποκαθιστά τον θεό, καταλήγει να υποκαθιστά το θύμα μιας παρανοϊκής θυσίας, καθώς πέφτει στα χέρια της μητέρας του και των άλλων θηβαίων βακχών. Στο τέλος ο Διόνυσος παρουσιάζεται με την "αληθινή" μορφή του από μηχανής - και θα ήταν ευχής έργο να γνωρίζαμε, αν ήταν δυνατόν, σε τί διέφερε απλώς αυτή η εμφάνιση του θεού από εκείνη που είχε όταν υποδυόταν τον ρόλο του θνητού ιερέα. Τα θεατρικά κοστούμια σ' αυτό το έργο λειτουργούν γενικά πολύ πιο περίπλοκα απ' ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη σωζόμενη τραγωδία. Με μια θλιβερά κωμική διάθεση ο Κάδμος και ο Τειρεσίας εμφανίζονται με κοστούμια μαινάδων και επιχειρούν χωρίς επιτυχία να διαπραγματευτούν μια διονυσιακού τύπου αποδόμηση των ορίων της ηλικίας και του φύλου. Ο Πενθέας τους περιγελά, είναι όμως προφανές ότι αισθάνεται να απειλείται από την συγκεχυμένη ταυτότητα φύλου που δείχνουν η γυναικεία αμφίεση και τα μακριά μαλλιά του Διονύσου. Για μας τους θεατές η αίσθηση αυτή γίνεται εντονότερη, όταν ο θεός κάμπτει την ύστατη προσπάθεια αντίστασης του νεαρού εξουσιαστή, τον κάνει να μοιάζει με γυναίκα και τον ντύνει με όλα τα βακχικά σύμβολα, σε μια σκηνή στην οποία η θεατρική παρενδυσία αποκτά διαστάσεις πραγματικής απειλής για τη σεξουαλική ταυτότητα και την κυριαρχία των ανδρών.

Peter Burian, "Πως ένας μύθος γίνεται μύθος τραγωδίας", στο: P.E. Easterling (επίμ.), Οδηγός για την αρχαία ελληνική τραγωδία, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2010, σ. 298.


Τώρα στη θεατρική σκηνή
Βάκχες του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λιγνάδη.

Οι Βάκχες μπορούν να διαβαστούν και να παρασταθούν με τρόπο που να ανταποκρίνονται στα δεδομένα και στις ανάγκες της εποχής μας, σαν μία σπουδή πάνω στην ανθρώπινη φύση και στις συγκρούσεις που δημιουργούνται όταν οι οργανωμένοι κοινωνικοί σχηματισμοί έρχονται αντιμέτωποι με την εισβολή στον περίκλειστο χώρο τους, νέων δεδομένων - ανθρώπων, δοξασιών, δυνάμεων.

Μετάφραση: Γιάννης Λιγνάδης
Σκηνικά-κοστούμια: Εύα Νάθενα
Μουσική: Γιώργος Πούλιος
Χορογραφία: Δάφνη Ασημακοπούλου
Βοηθός σκηνοθέτη: Βίκυ Βολιώτη
Κρουστά: Μιχάλης Αφολαγιάν,

Παραγωγή: Θέατρο "ΑΡΓΩ", Αιμιλία Υψηλάντη,
Δ/νση παραγωγής: Λευτέρης Πλασκοβίτης

Παίζουν: Σάκης Ρουβάς, Ρούλα Πατεράκη, Γιάννης Καρατζογιάννης, Δημήτρης Πασσάς, Δημήτρης Λιγνάδης, Μαρία Κίτσου.

Χορός: Γιώτα Βέη (κορυφαία), Αντιγόνη Ψυχράμη, Άννα Μενενάκου, Λούσα Μαρσέλλου, Ευαγγελία Συριοπούλου, Ντάνη Γιαννακοπούλου, Δανάη Κατσαμένη, Ζαφειρία Δημητροπούλου - Delangel, Ιωάννα Κουντικέ, Ναταλί Ερνέστα, Γκρέις Νουοκέ.

Μουσικοί κρουστών: Μιχάλης Αφολαγιάν, Σαμουήλ Ακινόλα, Στέφανος Μουαγκέ.

Το πρόγραμμα της περιοδείας: 

11/7, Αλεξανδρούπολη, Θέατρο Πάρκου
13 & 14/7, Καβάλα, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων
15/7, Βέροια, Θέατρο Αλσους "Μελίνα Μερκούρη"
17/7, Θεσσαλονίκη, Θέατρο Δάσους
18/7, Σέρρες, Αμφιθέατρο ΤΕΙ
19/7, Κασσάνδρα, Αμφιθέατρο Σίβηρης
20/7, Κατερίνη, Αρχαίο Θέατρο Δίου
21/7, Βόλος, Υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο
22/7, Λάρισα, Κηποθέατρο "Αλκαζάρ"
23/7, Δελφοί, Θέατρο Φρυνίχου
24 & 25/7, Πάτρα, Ρωμαϊκό Ωδείο
27/7, Αρχαία Ολυμπία, θέατρο Φλόκα
28/7, Ζάκυνθος, Υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο
30 & 31/7, Ρόδος, Θέατρο Μεσαιωνικής Τάφρου

3/8, Λαύριο, Τεχνολογικό & Πολιτιστικό Πάρκο
5/8, Γιάννενα, Θέατρο ΕΗΜ (Φρόντζος)
7, 8 και 9/8, Κέρκυρα, Μον Ρεπό – "Ρένα Βλαχοπούλου"
10/8, Πρέβεζα, Δημοτικό Κηποθέατρο
11/8, Λευκάδα, Υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο
22 & 23/8, Χανιά, Θέατρο Ανατολικής Τάφρου
24 & 25/8, Ρέθυμνο, Θέατρο Ερωφίλη (Φορτέτζα)
26 & 27/8, Ηράκλειο, Τεχνόπολις Ανοιχτό Θέατρο
29 & 30/8 Θέατρο Βράχων "Μελίνα Μερκούρη"

2/9 Θέατρο Πέτρας
3/9 Mαρούσι, Χώρος Πολιτιστικών Εκδηλώσεων Αμαλιείου
4 & 5/9 Κηποθέατρο Παπάγου
6 & 7/9 Βριλήσσια, Θέατρο "Αλίκη Βουγιουκλάκη"
8/9 Νίκαια, Κατράκειο
9 & 10/9, Ηλιούπολη, Θέατρο Αλσους "Δ. Κιντής"
12/9, Γαλάτσι, θέατρο Αλσους Βεϊκου
13 & 14/9, Πειραιάς, Βεάκειο
18 & 19/9, Ηρώδειο

Related Items ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΡΙΣΜΑ