Έχει γράψει θεατρικά έργα κάθε "σχολής". Νατουραλισμός, συμβολισμός, φαντασιοκοπία του ονειροδράματος, εξπρεσιονισμός, ιστορικό δράμα, όλα τον έχουν συγκρατήσει. Για λίγο. Μόλις δοκιμάζει κάτι το παρατάει, πηγαίνει στο αντίθετό του, ξαναγυρίζει, το τελειοποιεί, το βαθαίνει στο έπακρο. Όλα αυτά δεν είναι αναζητήσεις ενός ντιλετάντε, που αναβρύνεται με το ερευνητικό του πνεύμα. Είναι αναβρασμός ψυχής που ψάχνει με πάθος να ενσαρκωθεί, να λυτρωθεί. Δεν το κατορθώνει, δεν θα το κατορθώσει ποτέ, όπως δεν κατόρθωσε να απαλλαγεί από τα πληγωμένα βιώματα της παιδικής του ηλικίας, αυτός ο "γιος μιας δούλας", όπως είχε πει για τον εαυτό του σε ένα αυτοβιογραφικό ξέσπασμα, το παιδί που άρχισε να κυοφορείται προτού νομιμοποιηθεί ο γάμος των γονιών του.
Η γυναίκα θα ασκήσει πάνω στη ζωή του Στρίντμπεργκ μια αλλόκοτη και αντιφατικά μαγνητική έλξη. Τον λένε μισογύνη. Είναι. Όχι όμως με τον απλοποιημένο μισογυνισμό της ανεπάρκειας. Ο Στρίντμπεργκ —που παντρεύτηκε τρεις φορές— έχει συνειδητοποιήσει όσο κανένας άλλος το δραματικό, το σχεδόν μοιραίο βάρος του θηλυκού στοιχείου μέσα στη ζωή. Έβλεπε στην πάλη άνδρα-γυναίκας μια στοιχειακή αναμέτρηση, που παίρνει διαστάσεις φυσικού νόμου.
Στον Πατέρα, ένα από τα έργα της νατουραλιστικής του περιόδου, το δράμα προσεγγίζεται με καίριο τρόπο. Ένας ίλαρχος ζει παντρεμένος για είκοσι χρόνια με μια γυναίκα σκληρή, εγκεφαλική, τη Λάουρα. Στην αρχή ο ίλαρχος και η Λάουρα αγαπήθηκαν ή τουλάχιστον εκείνος την αγάπησε. Αυτό φανερώνουν τα ξεθαμμένα από ένα συρτάρι —στη δραματικότερη στιγμή του έργου—, παλιά ενθύμια που ο ίλαρχος είχε φυλάξει με νοσταλγική τρυφερότητα. Όσο για εκείνη, αν αγάπησε τον άνδρα της κάποτε, ήταν με την εγωιστική στοργή της ιδιοκτησίας, το κράμα απρόσωπου μητρικού φίλτρου και πόθου για εξουσία.
Με τον καιρό η σχέση του ανδρόγυνου έχει ξεπέσει. Δεν πρόκειται εδώ όμως για τη συνηθισμένη φθορά, τη μετάπτωση του νεανικού ενθουσιασμού σε ώριμη στοργή ή σε απλή συνήθεια. Ένα τρίτο στοιχείο μπήκε ανάμεσα στον ίλαρχο και στη Λάουρα που έκανε τη σχέση τους να μετατραπεί σε βουβή αντιδικία, θανάσιμη αναμέτρηση. Είναι η κόρη τους, η δεκαεπτάχρονη Βέρθα. Την κόρη αυτή ο καθένας τη θέλει δική του, μόνο δική του, να την κατευθύνει, να την ποδηγετεί, να την διαθέτει, να την εξουσιάζει. Η νεαρή Βέρθα έχει γίνει κάτι σαν ένα αντικείμενο, σύμβολο κυριαρχίας που όποιος το κερδίσει τελικά, αυτός θα διατρανώσει και τον θρίαμβο του.
[...] Όλο το έργο είναι η ψυχρή αδυσώπητη, μέχρι θανάτου μονομαχία των δύο συζύγων. Διάλογος γυμνός, κοφτερός - λεπίδα. Ο ίδιος ο Στρίντμπεργκ έχει γράψει για αυτό του το έργο: "Ο Πατέρας είναι η πραγματοποίηση του μοντέρνου δράματος. Η σύγκρουση γίνεται ανάμεσα σε ψυχές. Είναι πάλη εγκεφάλων, όχι μονομαχία με μαχαίρια".
Άγγελος Τερζάκης, "Ο Στρίνμπεργκ και ο Πατέρας", πρόγραμμα παράστασης: Αύγουστος Στρίνμπεργκ, Ο Πατέρας, Εθνικό θέατρο, Αθήνα 1988.
Τώρα στη θεατρική σκηνή
Ο Πατέρας του Αύγουστου Στρίντμπεργκ, σε σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ.
Στον Πατέρα, ο Στρίντμπεργκ, δεινός ανατόμος της ανθρώπινης συμπεριφοράς και των μυστηρίων του υποσυνείδητου, αποτυπώνει έναν αδυσώπητο αγώνα εξουσίας μέχρι τελικής πτώσεως, έναν αγώνα ανάμεσα στο αρχέγονο θηλυκό ένστικτο και την κατασκευασμένη ανδρική λογική. Η σύγκρουση ανάμεσα στον Ίλαρχο και τη γυναίκα του Λάουρα, με αφορμή το μέλλον της κόρης τους Βέρθας, ξεπερνά τα όρια της απλής συζυγικής διαμάχης, ακόμα και της προαιώνιας και αρχετυπικής διαμάχης των δύο φύλων. Εξελίσσεται σε έναν σκληρό και ανελέητο αγώνα εξουσίας ανάμεσα σε δύο ισχυρότατους αντιπάλους. Μια απελπισμένη μονομαχία, που εξαρθρώνει τα θεμέλια της οικογενειακής εστίας και προκαλεί τριγμούς σε ολόκληρη τη σαθρή κοινωνία που την περιβάλλει, η οποία όντας ανίκανη να αντιδράσει συντάσσεται ανενδοίαστα με την πλευρά του νικητή. Είναι προφανές πως στον εξοντωτικό αυτό πόλεμο, που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στον θάνατο, ένας μόνο νικητής μπορεί να υπάρξει: και αυτός θα είναι ο πιο ισχυρός.
Μετάφραση: Νίκος Γκάτσος,
Σκηνικά-κοστούμια: Ελένη Δουνδουλάκη,
Μουσική: Μαρίνα Χρονοπούλου,
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου,
Βοηθός σκηνοθέτη: Ελβίνα Μποτονάκη,
Βοηθός σκηνογράφου: Μαρία Γίτσα.
Παίζουν: Γιάννης Φέρτης, Μαρίνα Ψάλτη, Έρση Μαλικένζου, Φαίδων Καστρής, Δημήτρης Μυλωνάς, Ιουλία Γεωργίου, Παναγιώτης Νάτσης.
Συμπαραγωγή του θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν και του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Ρούμελης.
Στο θέατρο Αθήναιον (Βασ. Όλγας 35, Θεσσαλονίκη), από 20 Μαρτίου
Τετάρτη και Κυριακή στις 20:00, Πέμπτη και Παρασκευή στις 21:15, Σάββατο στις 18:00 και στις 21:15.
0 comments: