Το Εθνικό θέατρο της Πολωνίας

Στις 19 Νοεμβρίου 1765 παρουσιάστηκε από τον θίασο Operatic Players, η κωμωδία του Jozef Bielawski, The Interlopers (Οι παρείσακτοι), που βασίζεται σε κωμωδία του Μολιέρου. Οι Operatic Players ήταν η πρώτη επαγγελματική θεατρική ομάδα που έπαιξε στα πολωνικά και για αυτό η ημερομηνία αυτή θεωρείται η ημέρα γέννησης του πολωνικού εθνικού θεάτρου. Δύο χρόνια αργότερα, η δραστηριότητα του θιάσου διακόπηκε εξαιτίας των πολιτικών αναταραχών, που οδήγησαν  στην πρώτη διαίρεση της Πολωνίας (που είχε σαν αποτέλεσμα τμήματα των εδαφών της να προσαρτηθούν στους τρεις ισχυρούς γείτονες της: Ρωσία, Αυστρία, Πρωσία). Ο νόμος που ψηφίστηκε το 1774 επέτρεπε στον θίασο να συνεχίσει τις δραστηριότητες του. Οι παραστάσεις δίνονταν στο Radziwill Palace, την σημερινή κατοικία του προέδρου της Πολωνίας. Τότε έκανε το ντεμπούτο του o ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας και θεατρικός παραγωγός Wojciech Boguslawski, που θεωρείται ο "πατέρας" του πολωνικού θεάτρου.
Το 1779 ο θίασος απέκτησε στέγη, την έδρα του για τα επόμενα τριάντα χρόνια. Το 1825 και καθώς οι φθορές στο κτίριο αυξάνονταν, ελήφθη η απόφαση να κατασκευαστεί ένα νέο θέατρο σε σχέδια του Antonio Corazzi. Εγκαινιάστηκε στις 24 Φεβρουαρίου 1833 και ονομάστηκε Grand Theatre (μετά τις διαδοχικές διαιρέσεις της Πολωνίας, το ανατολικό κομμάτι, —και η πόλη της Βαρσοβίας— ενσωματώθηκε στη Ρωσία. Οι ρώσοι κυβερνήτες ήταν απρόθυμοι να δεχτούν την ονομασία "Εθνικό θέατρο").
Την περίοδο 1829-1833 έκανε την εμφάνιση του το Variety Theatre που παρουσίαζε "ελαφρότερα" θεάματα στην αίθουσα του κτιρίου του φιλανθρωπικού σωματείου. Το 1833 το Variety βρήκε "καταφύγιο" στην δεξιά πτέρυγα του Grand Theatre. Μέχρι το 1916 το σύνολο των θιάσων που αποτελούσαν το θέατρο της Βαρσοβίας, επιχορηγούνταν από ρώσους αξιωματούχους.
Τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα σημαδεύονται από την θριαμβευτική επέλαση γαλλικών έργων, τις εμφανίσεις της Helena Modrzejewska, τις πρώτες παρουσιάσεις έργων πολωνών συγγραφέων, τις μεγάλες πατριωτικές εκδηλώσεις, τη φωτιά που κατέστρεψε ένα τμήμα του Variety και την επαναστατική ανατροπή του 1905.
Μετά την αποχώρηση των ρώσων τον Ιούλιο του 1915, η διαχείριση του θεάτρου πέρασε στην "ένωση κωμικών και δραματικών ηθοποιών" και έγινε μια διεύρυνση του ρεπερτορίου με έργα του Ρομαντισμού αλλά και Ίψεν, Γκόγκολ, Σω. Το 1919 —ένα χρόνο μετά την πολωνική ανεξαρτησία— το Variety καθιερώθηκε σαν δημοτικό θέατρο, λίγο πριν καταστραφεί από φωτιά λίγους μήνες αργότερα. Ο θίασος μεταφέρθηκε στο γειτονικό Summer Theatre και έπειτα στο Boguslawski Theatre. Το 1924 το Variety μετονομάστηκε σε εθνικό θέατρο και τη διαχείριση του μέχρι το 1934 ανέλαβε η "Εταιρεία για τη διάδοση της τέχνης του θεάτρου". Λειτούργησε μέχρι το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου πολέμου το 1939.
Μετά τον "κατακλυσμό" του πολέμου —κατά τη διάρκεια του το θέατρο καταστράφηκε δύο φορές— το ανακαινισμένο θέατρο άνοιξε και πάλι το 1949. Η πορεία του τα επόμενα χρόνια συνδέεται με τα πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα που σημαδεύουν την Πολωνία: την "τρέλα" του αποκαλούμενου σοσιαλιστικού ρεαλισμού, τη βραχύβια περίοδο μιας σχετικής πνευματικής ελευθερίας μετά τον θάνατο του Στάλιν το 1953, την παράδοξη συμμετοχή του εθνικού θεάτρου στα γεγονότα του 1968 (όταν οι κομμουνιστές ηγέτες αποφάσισαν να απαγορεύσουν τη συνέχιση των παραστάσεων του έργου του Adam Mickiewicz, The Forefathers Eve, ένα γεγονός που πυροδότησε μια εξέγερση των φοιτητών) και τα ζοφερά χρόνια του στρατιωτικού νόμου στις αρχές της δεκαετίας του 80.
Το 1985 το θέατρο κάηκε για μια ακόμη φορά. Χρειάστηκαν δώδεκα χρόνια για την ανακατασκευή του, η οποία ολοκληρώθηκε μετά την ανατροπή του κομμουνιστικού καθεστώτος της Πολωνίας.

Το 1997 το εθνικό θέατρο άνοιξε και πάλι τις πύλες του, με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Jerzy Grzegorzewski. To θέατρο κέρδισε την σημαντική του θέση στην πολωνική καλλιτεχνική ζωή. Μετά την παραίτηση του Grzegorzewski το 2003, την καλλιτεχνική διεύθυνση ανέλαβε ο Jan Englert.
Σήμερα, το θέατρο έχει τρεις αίθουσες: την Boguslawski Hall, με σκηνή 390 τετραγωνικών μέτρων και χωρητικότητα 625 θεατών, την Wierzbowa Street Hall, που στεγάζεται σε έναν χώρο που σχεδιάστηκε για να φιλοξενήσει ένα εστιατόριο. Η σκηνή και η πλατεία του θεάτρου βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο και η χωρητικότητα του είναι 183 θέσεις. Η τρίτη αίθουσα είναι το Studio Stage που έχει 84 καθίσματα.
http://www.narodowy.pl/en/about_us/theatre_history/