"Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας" του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, σε σκηνοθεσία Μιχάλη Σιώνα, στο Θέατρο Θησείον. (Αθήνα)
Το "Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας" είναι αναμφίβολα από τα πιο πολυπαιγμένα έργα του Σαίξπηρ, και παρόλο που είναι κωμωδία, επιδέχεται πολλαπλές αναγνώσεις καθώς θέτει πολυεπίπεδους προβληματισμούς.
Το στοιχείο της μεταμφίεσης και της εναλλαγής χαρακτήρων που περιέχει το σαιξπηρικό αυτό έργο σε σχετικά μικρό βαθμό, στην παράσταση της Εταιρείας Θεάτρου Θέση κυριαρχεί πάνω στη σκηνή. Όλοι οι ρόλοι ενσαρκώνονται από πέντε μονάχα ηθοποιούς και οι διαρκείς μεταβάσεις από τη μία κατάσταση στην άλλη, αναδεικνύουν τα στάδια του "rite de passage" (διαβατήρια τελετουργία) μέσα από τα οποία περνούν οι πρωταγωνιστές, αλλά και τις αντιθέσεις που κατακλύζουν το έργο (πόλη-δάσος, μέρα-νύχτα, πρέπει-θέλω κτλ). Οι πρωταγωνιστές βρίσκονται σε δίλημμα. Θα ακολουθήσουν την καρδιά τους, θέτοντας εν αμφιβόλω τους παγιωμένους κανόνες της πολιτείας, με κίνδυνο τη διασάλευση της κοινωνικής ισορροπίας σύμφωνα με τους δευτεραγωνιστές, ή θα συμμορφωθούν στους επιβεβλημένους νόμους που εναντιώνονται στα θέλω τους; Το άτομο απέναντι στην κοινωνία και τανάπαλιν.
Ο σκηνοθέτης Μιχάλης Σιώνας και οι ηθοποιοί Τρυφωνία Αγγελίδου, Διαμαντής Αδαμαντίδης, Αχιλλέας Αναγνώστου, Γιάννης Σαμψαλάκης και Μαρία Χάνου χτίζουν, με παιχνιδιάρικη διάθεση, μια φρέσκια και ζωντανή παράσταση, γεμάτη ενέργεια και γρήγορο τέμπο. Το σημερινό χιούμορ που χρησιμοποιείται, βάζει τον θεατή ακόμη πιο μέσα στην παράσταση και τον κρατά συνεχώς σε εγρήγορση.
Υιοθετώντας πρακτικές του μπρεχτικού θεάτρου (που ολοένα κερδίζουν έδαφος στη σημερινή θεατρική πρακτική καθώς εξασφαλίζουν σίγουρες λύσεις στους δημιουργούς), οι αλλαγές των ρόλων γίνονται μπροστά στο κοινό με τη χρήση μικρών σκηνικών αντικειμένων, τα οποία βρίσκονται όλη την ώρα πάνω στη σκηνή. Η τεχνική του "θεάτρου εν θεάτρω" που επιστρατεύει ο Σαίξπηρ (για διάφορους λόγους και είναι θέμα μεγάλης συζήτησης αυτό) στο "όνειρο καλοκαιρινής νύχτας", με τους θεατρίνους να παριστάνουν ότι ανεβάζουν μια παράσταση, θα μπορούσαμε να πούμε ότι με έναν πιο μεταφορικό τρόπο εφαρμόζεται και στην εν λόγω σκηνοθεσία στο κομμάτι που οι ηθοποιοί χρησιμοποιούν δυο μεγάλες μάσκες για να ενσαρκωθούν οι ρόλοι της Τιτάνια και του Όμπερον, οπότε παρακολουθούμε σκηνή κουκλοθεάτρου. Οι σκηνές αυτές ναι μεν έδιναν στον θεατή την τέρψη της οπτικής ποικιλομορφίας, από την άλλη όμως ο μεγάλος τους όγκος και η παρατεταμένη τους χρήση, προκαλούσαν αμηχανία τόσο στους ηθοποιούς όσο και στο κοινό.
Η έντονη σωματικότητα της παράστασης και οι επαναλαμβανόμενες εναλλαγές χαρακτήρων, επέβαλλαν στους ηθοποιούς να φορούν ρούχα σε δύο αποχρώσεις του μαύρου, που τους επέτρεπαν να κινούνται με άνεση στο χώρο.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να αναφερθώ ιδιαίτερα στην πετυχημένη μουσική επένδυση του έργου. Ο Διαμαντής Αδαμαντίδης επιμελήθηκε τη μουσική και τα τραγούδια της παράστασης, τα οποία όχι μόνο τράβηξαν από την αρχή την προσοχή του κοινού, αλλά κατάφεραν να διατηρήσουν το ενδιαφέρον του μέχρι τέλους. Μικρή αβλεψία, το γεγονός ότι συχνά συνδυαζόταν μουσική και πρόζα, με αποτέλεσμα η αυξημένη ένταση της μουσικής να επικαλύπτει τον λόγο.
Μια παράσταση που καταφέρνει να γίνει θεαματική εκ των ενόντων, χωρίς πολυδάπανα σκηνικά ή κοστούμια εντυπωσιασμού. Ενδεχομένως να αμφιρρέπει ελαφρώς ανάμεσα στην επιδερμική εμβάθυνση —προκειμένου να επικρατήσει το διασκεδαστικό κομμάτι του έργου που οι πολυτάλαντοι ηθοποιοί ανέδειξαν με αριστοτεχνικό τρόπο— και στην αποδόμηση του κειμένου -που προϋποθέτει πλήρη κατανόηση των νοημάτων και εν συνεχεία απλούστευσή τους. Θεωρώ ότι η προσπάθειά τους είναι επιτυχής, αφού μπορεί να απευθυνθεί σε μικρούς και μεγάλους δίνοντας στον κόσμο την ευκαιρία να περάσει ένα ευχάριστο βράδυ και ταυτόχρονα να γευτεί τα σαιξπηρικά νοήματα, απαγκιστρωμένα από την περιπλοκότητα που ίσως να είχε μια στριφνή μετάφραση του Σαίξπηρ.
Το στοιχείο της μεταμφίεσης και της εναλλαγής χαρακτήρων που περιέχει το σαιξπηρικό αυτό έργο σε σχετικά μικρό βαθμό, στην παράσταση της Εταιρείας Θεάτρου Θέση κυριαρχεί πάνω στη σκηνή. Όλοι οι ρόλοι ενσαρκώνονται από πέντε μονάχα ηθοποιούς και οι διαρκείς μεταβάσεις από τη μία κατάσταση στην άλλη, αναδεικνύουν τα στάδια του "rite de passage" (διαβατήρια τελετουργία) μέσα από τα οποία περνούν οι πρωταγωνιστές, αλλά και τις αντιθέσεις που κατακλύζουν το έργο (πόλη-δάσος, μέρα-νύχτα, πρέπει-θέλω κτλ). Οι πρωταγωνιστές βρίσκονται σε δίλημμα. Θα ακολουθήσουν την καρδιά τους, θέτοντας εν αμφιβόλω τους παγιωμένους κανόνες της πολιτείας, με κίνδυνο τη διασάλευση της κοινωνικής ισορροπίας σύμφωνα με τους δευτεραγωνιστές, ή θα συμμορφωθούν στους επιβεβλημένους νόμους που εναντιώνονται στα θέλω τους; Το άτομο απέναντι στην κοινωνία και τανάπαλιν.
Ο σκηνοθέτης Μιχάλης Σιώνας και οι ηθοποιοί Τρυφωνία Αγγελίδου, Διαμαντής Αδαμαντίδης, Αχιλλέας Αναγνώστου, Γιάννης Σαμψαλάκης και Μαρία Χάνου χτίζουν, με παιχνιδιάρικη διάθεση, μια φρέσκια και ζωντανή παράσταση, γεμάτη ενέργεια και γρήγορο τέμπο. Το σημερινό χιούμορ που χρησιμοποιείται, βάζει τον θεατή ακόμη πιο μέσα στην παράσταση και τον κρατά συνεχώς σε εγρήγορση.
Υιοθετώντας πρακτικές του μπρεχτικού θεάτρου (που ολοένα κερδίζουν έδαφος στη σημερινή θεατρική πρακτική καθώς εξασφαλίζουν σίγουρες λύσεις στους δημιουργούς), οι αλλαγές των ρόλων γίνονται μπροστά στο κοινό με τη χρήση μικρών σκηνικών αντικειμένων, τα οποία βρίσκονται όλη την ώρα πάνω στη σκηνή. Η τεχνική του "θεάτρου εν θεάτρω" που επιστρατεύει ο Σαίξπηρ (για διάφορους λόγους και είναι θέμα μεγάλης συζήτησης αυτό) στο "όνειρο καλοκαιρινής νύχτας", με τους θεατρίνους να παριστάνουν ότι ανεβάζουν μια παράσταση, θα μπορούσαμε να πούμε ότι με έναν πιο μεταφορικό τρόπο εφαρμόζεται και στην εν λόγω σκηνοθεσία στο κομμάτι που οι ηθοποιοί χρησιμοποιούν δυο μεγάλες μάσκες για να ενσαρκωθούν οι ρόλοι της Τιτάνια και του Όμπερον, οπότε παρακολουθούμε σκηνή κουκλοθεάτρου. Οι σκηνές αυτές ναι μεν έδιναν στον θεατή την τέρψη της οπτικής ποικιλομορφίας, από την άλλη όμως ο μεγάλος τους όγκος και η παρατεταμένη τους χρήση, προκαλούσαν αμηχανία τόσο στους ηθοποιούς όσο και στο κοινό.
Η έντονη σωματικότητα της παράστασης και οι επαναλαμβανόμενες εναλλαγές χαρακτήρων, επέβαλλαν στους ηθοποιούς να φορούν ρούχα σε δύο αποχρώσεις του μαύρου, που τους επέτρεπαν να κινούνται με άνεση στο χώρο.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να αναφερθώ ιδιαίτερα στην πετυχημένη μουσική επένδυση του έργου. Ο Διαμαντής Αδαμαντίδης επιμελήθηκε τη μουσική και τα τραγούδια της παράστασης, τα οποία όχι μόνο τράβηξαν από την αρχή την προσοχή του κοινού, αλλά κατάφεραν να διατηρήσουν το ενδιαφέρον του μέχρι τέλους. Μικρή αβλεψία, το γεγονός ότι συχνά συνδυαζόταν μουσική και πρόζα, με αποτέλεσμα η αυξημένη ένταση της μουσικής να επικαλύπτει τον λόγο.
Μια παράσταση που καταφέρνει να γίνει θεαματική εκ των ενόντων, χωρίς πολυδάπανα σκηνικά ή κοστούμια εντυπωσιασμού. Ενδεχομένως να αμφιρρέπει ελαφρώς ανάμεσα στην επιδερμική εμβάθυνση —προκειμένου να επικρατήσει το διασκεδαστικό κομμάτι του έργου που οι πολυτάλαντοι ηθοποιοί ανέδειξαν με αριστοτεχνικό τρόπο— και στην αποδόμηση του κειμένου -που προϋποθέτει πλήρη κατανόηση των νοημάτων και εν συνεχεία απλούστευσή τους. Θεωρώ ότι η προσπάθειά τους είναι επιτυχής, αφού μπορεί να απευθυνθεί σε μικρούς και μεγάλους δίνοντας στον κόσμο την ευκαιρία να περάσει ένα ευχάριστο βράδυ και ταυτόχρονα να γευτεί τα σαιξπηρικά νοήματα, απαγκιστρωμένα από την περιπλοκότητα που ίσως να είχε μια στριφνή μετάφραση του Σαίξπηρ.
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου