Συνέντευξη: οι ηθοποιοί της παράστασης "Εμείς, οι άλλοι"

Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, δημιούργησε το πρόγραμμα "Αλληλεγγύη" που στοχεύει στην προσέγγιση παραμελημένων κοινωνικών ομάδων και στη σταδιακή ένταξή τους στην πολιτιστική ζωή του τόπου τους. Μια ανάσα τέχνης για ανθρώπους που δεν έχουν εύκολη πρόσβαση στο θέατρο.

Στα πλαίσια του προγράμματος δημιουργήθηκαν δύο 45λεπτες παραστάσεις που αποτελούνται από αποσπάσματα νεοελληνικών θεατρικών έργων και εμβόλιμα τραγούδια. Τη σκηνοθεσία των παραστάσεων "Μεταξύ Φαλήρου και Κορυδαλλού" και "Εμείς, οι άλλοι" ανέλαβαν η Ρηνιώ Κυριαζή και ο Κώστας Παπακωνσταντίνου, αντίστοιχα. Νοσοκομεία, Κ.Α.Π.Η., φυλακές, γηροκομεία, κέντρα απεξάρτησης, ξενώνες κακοποιημένων ατόμων, ορφανοτροφεία, κέντρα αστέγων, σύλλογοι Α.ΜΕ.Α. κ.α. είναι ορισμένες από τις δομές που επισκέπτονται καθημερινά οι δύο θίασοι του Δημοτικού Θεάτρου και τους παρουσιάζουν μία θεατρική παράσταση στον χώρο τους, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση και δίχως απαιτήσεις τεχνικού εξοπλισμού.

Η Κατερίνα Πεσταματζόγλου συνομιλεί με τους ηθοποιούς της παράστασης "Εμείς, οι άλλοι": Λυσάνδρα Αναστασοπούλου, Ελευθερία Μεντηλίδου, Πάνο Μπόρα, Έλενα Σταματίου και Θοδωρή Τούμπανο.

-Σίγουρα η κάθε κοινωνική ομάδα θα αντιδρά με διαφορετικό τρόπο στο ίδιο ερέθισμα και αυτό θα πρέπει να είναι το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της δουλειάς σας, το να βλέπετε δηλαδή πώς ανταποκρίνεται το εκάστοτε κοινό σε αυτό που τους παρουσιάζετε. Έχετε εντοπίσει ακραίες διαφορές ανάμεσα στους θεατές διαφορετικών δομών;

Λυσάνδρα Αναστασοπούλου: Ακραίες διαφορές δεν νομίζω ότι έχουμε αντιμετωπίσει. Αν και η κάθε δομή έχει τις ιδιαιτερότητές της, υπάρχει μία κοινή συνισταμένη στις αντιδράσεις των θεατών και αυτή δεν είναι άλλη από την εγκάρδια αποδοχή της παράστασης.

Πάνος Μπόρας: Δεν έχω αισθανθεί κάποια σημαντική διαφορά ανάμεσα στις αντιδράσεις των θεατών. Σίγουρα αυτό που διαπιστώνω κάθε φορά είναι ότι οι άνθρωποι για τους οποίους παίζουμε, μας υποδέχονται με μεγάλη χαρά. Διαφορές υπάρχουν, αλλά γίνονται αντιληπτές για τον κάθε θεατή ξεχωριστά. Πολλές φορές παρατηρώντας κάποιους, βλέπω τη διαδρομή τους. Αυτό είναι κάτι που γράφει πάνω τους, μέσα από κινήσεις ή εκφράσεις, αλλά κυρίως μέσα στα μάτια τους.

Έλενα Σταματίου:  Όχι. Ακραίες διαφορές δεν έχω παρατηρήσει. Η κάθε κοινωνική ομάδα και ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά εστιάζει την προσοχή του σε άλλα σημεία από κάποιους άλλους, τους κάνουν εντύπωση διαφορετικά πράγματα, τους αγγίζουν διαφορετικά σημεία. Κι αυτό είναι το ενδιαφέρον της υπόθεσης.

Θοδωρής Τούμπανος: Φυσικά. Ποτέ ένα κοινό δεν είναι ίδιο με κάποιο άλλο, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για κοινωνικές ομάδες κατά βάση περιθωριοποιημένες, που ίσως τους είναι δύσκολο να έχουν πιο συχνή τριβή με το θέατρο.

-Ποιο ήταν μέχρι τώρα το πιο ζεστό κοινό και ποιο το δυσκολότερο; 

Λ.Αν.: Δεν μπορώ να ξεχωρίσω το πιο ζεστό κοινό για να είμαι ειλικρινής. Τί είναι άλλωστε πιο ζεστό..; Η σφιχτή αγκαλιά, μετά την παράσταση, ενός παιδιού με σύνδρομο down;... αυτή ενός ηλικιωμένου με βουρκωμένα μάτια;.. ή η έντονη ανταπόκριση στο βλέμμα των κρατούμενων;... Δύσκολο να πεις... Το δυσκολότερο κοινό ήταν όντως αυτό των ΠΙΚΠΑ αλλά παραμένει μοναδική εμπειρία!

Π.Μπ.: Έχω την αίσθηση ότι κάθε φορά το κοινό είναι ζεστό και δύσκολο. Οι συνθήκες είναι που αλλάζουν. Μία διαφορετική περίπτωση ήταν οι φυλακές Κορυδαλλού. Θεωρώ ότι ήταν το πιο ζεστό κοινό στις δυσκολότερες συνθήκες. Παρά το αφιλόξενο περιβάλλον του κτηρίου και των πολλαπλών ελέγχων ώσπου να φτάσουμε στην αίθουσα που θα παιζόταν η παράσταση, μας περίμενε ένα ζεστό κοινό το οποίο με την ευγένειά του μας έκανε να νιώσουμε πολύ οικεία.

Ελ.Στ.: Κάθε φορά λες "αυτό ήταν το πιο ζεστό κοινό", αλλά μετά έρχεται η επόμενη παράσταση και η ατμόσφαιρα είναι πιο ζεστή και το ξαναλές και το ξαναλές και το ξαναλές. Είναι όμορφα και ζεστά πάντα. Μας υποδέχονται στον χώρο τους, με ευγένεια και μεγάλη χαρά, με καλωσόρισμα θερμό και ακόμα θερμότερο χειροκρότημα και αποχαιρετισμό. Ωστόσο, οφείλω να ομολογήσω ότι στα Κ.Α.Π.Η. υπάρχει μια πιο ιδιαίτερη ανταπόκριση και θέρμη.

Θ.Τ.: Για εμένα το κοινό της φυλακής ήταν το κάτι άλλο. Το έβλεπες στα μάτια τους -κάτι σου έδιναν. Και είναι άνθρωποι που ζουν σε άθλιες συνθήκες. Ναρκωτικά, φόνοι, βιασμοί -όλα με την ανοχή και πολλές φορές το πατρονάρισμα των αρχών. Όταν λοιπόν βλέπεις ότι τους δίνεις, το ελάχιστο, έστω, αυτό είναι κάπως ελπιδοφόρο. Το δυσκολότερο κοινό, ή καλύτερα, η δυσκολότερη παράσταση ήταν σε ένα ειδικό σχολείο όπου οι δάσκαλοι τραβούσαν βίαια τα παιδιά για να τα καθίσουν κάτω.

-Κάθε φορά πρέπει να προσαρμόζεστε σε διαφορετικές συνθήκες, σε άλλους χώρους. Τι εμπόδια έχετε αντιμετωπίσει στη διεξαγωγή των παραστάσεων;

Λ.Αν.: Την παράσταση την σκηνοθέτησε έτσι ο Κώστας Παπακωνσταντίνου ώστε να προσαρμόζεται εύκολα τόσο στις διάφορες συνθήκες όσο και στους διαφορετικού μεγέθους χώρους. Ανάλογα λοιπόν με το κοινό που απευθυνόμαστε (αν είναι ενήλικο ή όχι) η παράσταση αλλάζει λίγο ως προς τη δομή και το ύφος αλλά και αντιστοίχως προσαρμοζόμαστε και στον εκάστοτε χώρο χωρίς κανένα πρόβλημα.

Π.Μπ.: Η παράσταση είναι δομημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούμε να ξεπερνάμε τέτοιου είδους εμπόδια. Κάποιες φορές έχει τύχει να έρχονται την ώρα της δράσης και να μας μιλάνε κάποιοι θεατές, αλλά τους βάζουμε στη δράση και το ξεπερνάμε.

Ελ.Στ.: Τα περισσότερα εμπόδια έχουν να κάνουν με το πόσο μικροί ή μεγάλοι είναι οι χώροι και κατά πόσο μπορούν να βλέπουν και να ακούνε καλά όλοι οι θεατές. Φροντίζουμε να βλέπουν όλοι καλά και από κει και πέρα έχουμε φτιάξει με τέτοιο τρόπο την παράσταση που μπορούμε να προσαρμοζόμαστε χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία σε όλους τους χώρους που πηγαίνουμε. Άλλωστε τα εμπόδια είναι πολύ ωφέλιμα στη δουλειά μας και λόγω αυτής της ιδιαιτερότητας, το ότι παίζουμε δηλαδή σε διαφορετικούς χώρους, η κάθε παράσταση είναι πραγματικά πολύ διαφορετική.

Θ.Τ.: Η αλήθεια είναι όχι πολλά. Ο σκηνοθέτης μας (Κώστας Παπακωνσταντίνου) έστησε αυτή την παράσταση με τρόπο που μπορεί να παίξει οπουδήποτε.

-Η κίνηση, η στάση του σώματός σας, οι εκφράσεις σας, η γλώσσα του σώματός σας με δυο λόγια, πόσο επικοινωνιακά κοντά σας φέρνουν με το κοινό, δεδομένου ότι —σε κάποιες περιπτώσεις— δεν μπορούν όλοι να ακολουθήσουν τον λόγο;

Λ.Αν.: Η γλώσσα του σώματος παίζει πρωτεύοντα ρόλο ειδικά όταν το κοινό δεν μπορεί να ακολουθεί τη ροή του λόγου. Είναι εκείνη που κεντρίζοντάς τους το ενδιαφέρον προκαλεί τις όποιες αντιδράσεις και εντείνει την προσοχή.

Π.Μπ.: Σε αυτές τις περιπτώσεις έχω παρατηρήσει ότι οι θεατές κοιτούν την εικόνα που βγαίνει μέσα από τις κινήσεις. Σίγουρα είμαστε πάντα σε εγρήγορση σε όλα τα επίπεδα.

Ελ.Στ.: Η γλώσσα του σώματος είναι ένα πολύ ισχυρό μέσο επικοινωνίας με τον θεατή. Ακόμα κι όταν υπάρχει απουσία λόγου. Η εικόνα, αυτό που συμβαίνει πάνω στη σκηνή, είναι αυτό που μένει εντέλει. Υπάρχουν άνθρωποι στους χώρους που παίζουμε που είτε δε μιλάνε ελληνικά, είτε δεν ακούνε και παρατηρούμε ότι αντιλαμβάνονται σε πολύ μεγάλο βαθμό την ιστορία που λέγεται πάνω στη σκηνή.

-Όλο αυτό το πρόγραμμα είναι ένα μεγάλο δώρο για τους θεατές, ορισμένοι απ' αυτούς μάλιστα δεν έχουν δει θέατρο ποτέ. Είναι όμως κι ένα σχολείο για εσάς τους νέους ηθοποιούς αφού συναντάτε προσκόμματα που καλείστε διαρκώς να ξεπεράσετε και έρχεστε σε επαφή με πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους. Τι έχετε μάθει ως τώρα από τη δουλειά αυτή και τι εφόδια σας έχει δώσει για την ενασχόληση με το θέατρο σε βάθος χρόνου;

Λ.Αν.: Είναι πολύτιμο να πηγαίνει καμιά φορά το βουνό στον Μωάμεθ! Δεν γίνεται να μην εισπράξεις την χαρά αυτών των ανθρώπων που σε υποδέχονται στο χώρο τους! Όλο αυτό επικοινωνείται στο έπακρον και ανταλλάσσεται, άρα όσο μεγάλο δώρο είναι για εκείνους άλλο τόσο είναι και για εμάς! "Κράτα όλες αυτές τις ευχές που άκουσες παιδί μου, είναι φυλαχτό!" μου είπε μία κυρία σε ένα Κ.Α.Π.Η. μετά το τέλος της παράστασης. Σ' αυτό το μοίρασμα θα ήθελα περισσότερο να σταθώ από όλα τα όποια εφόδια!

Π.Μπ.: Νιώθω ότι αυτή η δουλειά από την αρχή που ξεκινήσαμε τις πρόβες μέχρι σήμερα, μου έχει δώσει απλόχερα πολλά πράγματα που με έχουν βοηθήσει στην εξέλιξή μου σαν άνθρωπο και μετά σαν καλλιτέχνη. Πράγματι είναι ένα μεγάλο σχολείο γιατί μαθαίνουμε μέσα από τη διαφορετικότητα των άλλων, ανακαλύπτοντας τον εαυτό μας.

Ελ.Στ.: Είναι ένα μεγάλο σχολείο όλο αυτό και πιστεύω ότι δίνει σε όλους μας πολλά παραπάνω από όσα μπορούμε να αντιληφθούμε τώρα γιατί είμαστε μέρος του ακόμα. Η επαφή με τους ανθρώπους, τα μάτια τους όταν σε κοιτούν, το χαμόγελο που απλόχερα σου δίνουν, η ψυχή τους που είναι ανοιχτή, η αγκαλιά τους φεύγοντας, το ευχαριστώ που είτε λέγεται είτε εννοείται, η κουβέντα που θέλουν να σου πουν. Όλα αυτά τα εφόδια και η γνώση, που έρχεται μέσα από αυτή τη δράση δεν είναι κάτι που μπορείς να ονομάσεις ή να απαριθμήσεις. Απλά το κουβαλάς.

Θ.Τ.: Νομίζω πως το θέατρο είναι ένα σχολείο που δε σταματά ποτέ. Είτε είσαι νέος, είτε παλιός.

-Σίγουρα, κάποιοι λόγοι "βάρυναν" περισσότερο στην κρίση σας ώστε να ασχοληθείτε με αυτή την μορφή δράσης στις πολιτιστικές ανάγκες της κοινωνίας μας. Λόγοι βιοποριστικοί, αγάπη στο θέατρο, προσφορά στον συνάνθρωπο, γεφύρωση των διαφορών μεταξύ κοινωνικών ομάδων, κατανόηση κι επικοινωνία; 

Λ.Αν.: Το Δημοτικό θέατρο Πειραιά σε συνεργασία με το ίδρυμα Νιάρχος σου προσφέρουν μία εργασία με κεντρικό άξονα την αλληλεγγύη-με ό,τι αυτό σημαίνει. Δεν λές όχι! Τρέχεις! Και δίνεις το 100% σου!!! Πόσο μάλλον όταν σου προκύπτει μία τέτοια ομάδα με έναν τέτοιο σκηνοθέτη!

Π.Μπ.: Σίγουρα όλοι οι παραπάνω λόγοι μετράνε, αν και λίγο πιο κοντά σε μένα, είναι ο τελευταίος.

Ελ.Στ.: Οι λόγοι… δεν ξέρω πόσους και ποιους να απαριθμήσω. Δεν ξέρω καν αν έχουν όνομα. Αλλάζουν… Μικραίνουν, μεγαλώνουν, αυξάνονται, εντείνονται. Γιατί είναι κάτι που προχωράει και βλέπεις γειτονιές, βλέπεις χώρους που για κάποιους είναι το σπίτι τους, συναντάς ανθρώπους και ο καθένας είναι σαν να σου δίνει έναν λόγο ακόμα γι’ αυτό που κάνεις, γι’ αυτό που έφτιαξες, γι’ αυτό που έκανες, γι’ αυτό που είσαι, γι’ αυτό που δεν είσαι, γι’ αυτό που είναι ο καθένας τους. Μεγαλώνει η εικόνα. Μπαίνουν περισσότερα χρώματα στην εικόνα. Στην εικόνα που έχεις για τα πράγματα, για τον κόσμο γύρω σου.

Θ.Τ.: Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά πρόσφερε κάτι έμπρακτο για τις πιο "αποκομμένες" ομάδες ανθρώπων του Πειραιά (και είναι προς τιμήν του), το ίδρυμα Νιάρχος το χρηματοδότησε για τους δικούς του λόγους. Εγώ συμμετείχα γιατί πίστεψα σε αυτό. Η αγάπη για το θέατρο και οι βιοποριστικοί λόγοι είναι πράγματα που δε χωράνε μάλλον στην ίδια πρόταση. 

-Πώς ονειρεύεστε την πορεία σας στο θέατρο; 

Λ.Αν.: Οι φιλοδοξίες που σε κάνουν να ονειρεύεσαι μία... πορεία είναι μεγάλοι δαίμονες! Το μόνο που εύχομαι είναι να βρίσκομαι σε γόνιμα εδάφη, να ανταμώνω με ανθρώπους που να με εμπνέουν, να τους εμπνέω και μέσα από αυτό το αντάμωμα να προκύπτουν όμορφες δημιουργίες. Τα... άλλα τα αφήνω στην ροή και σε Κάτι πάνω από μένα.

Π.Μπ.: Ονειρεύομαι ένα θέατρο που μέσα από ρόλους και έργα θα μπορώ να βοηθήσω στην εξέλιξη της συνείδησης των επόμενων γενεών.

Ελ.Στ.: Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη εικόνα στο μυαλό μου για το μέλλον. Η πραγματικότητα άλλωστε και τα γεγονότα, πάντα μας εκπλήσσουν. Ωστόσο η ανάγκη μου —και μόνο αυτήν μπορώ να επικαλεστώ—, είναι να είμαι κοντά στο θέατρο με όποιο τρόπο μπορώ, είτε μέσα σε αυτό, είτε δίπλα, είτε γύρω, ή και απέναντι. Είναι μια ζωντανή μορφή τέχνης. Έχει πολλές πλευρές και θέλω να προσεγγίσω όσες περισσότερες μπορώ.

Θ.Τ.: Τίμια.

-Ασχολείστε με κάτι άλλο αυτήν την περίοδο; Προετοιμάζεστε για κάποια άλλη παράσταση, ή για την συμμετοχή σας σε κάποιο πολιτιστικό δρώμενο; 

Λ.Αν.: Αυτή την περίοδο, ταυτόχρονα με τις παραστάσεις, κάνω πρόβες για την Αφή της Ολυμπιακής Φλόγας μιας και θα έχω την τιμή να είμαι Ιέρια! Επιπλέον κάνουμε πρόβες με τον Γιάννη Κακλέα για ένα project που δεν μπορώ ακόμα να πω πολλά, καθώς επίσης μέσα στο Πάσχα ξεκινάω πρόβες για τις "Ικέτιδες" του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Λάμπρου Γιώτη.

Π.Μπ.: Αυτήν την περίοδο έχω την τύχη να κάνω πρόβες με τον κ. Κώστα Αρζόγλου, για το έργο "Αυτός και το πανταλόνι του" του Ιάκωβου Καμπανέλλη, το οποίο θα ανέβει τέλη Μαΐου στο θέατρο Underground, σε σκηνοθεσία της Βάνας Πεφάνη.

Ελ.Στ.: Πολλά και τίποτα. Προσπαθώ να εστιάζω σε αυτό που συμβαίνει τώρα, σε αυτό που κάνω σήμερα. Γιατί καταλήγουμε να προσπερνάμε γρήγορα τα πράγματα. 

Θ.Τ.: Έχουν έρθει προτάσεις, ήδη ξεκίνησα κάποιες επαφές με δουλειές.